فرآيند و گام هاي چهارگانه ي طراحي معمارانه ي هدايتگر

اين نوشته با موضوع آموزش و شيوه هاي آموزش طراحي در گارگاه هاي معماري روبروست. با تغيير نظام سنتي آموزش كه بر پايگاهي عملي، تجربي و هم دلي استوار بود، به نظام آموزش دانشگاهي كه در آن اطلاعات به شكل يك سويه و متفرق در مسير واحدهاي درسي به دانش پژوهان انتقال مي يابد، به تدريج موضوع بحران در نظام آموزشي، انديشمندان اين حوزه را با چالشي بنيادي مواجه ساخت. بدين رو همراه با بازتعريف معماري به مثابه دانشي مبتني بر شناخت انسان و محيط، و طراحي معماري به عنوان فرآيندي چند ساحتي، پيچيده و متضمن دانش ميان رشته اي، چگونگي طراحي و پرسش از روش و فرآيند طراحي، موضوع پژوهش- هايي فراگيري از دهه ي شصت ميلادي به اين سو شده است. از اين رو مقصود اصلي اين مقاله پرداختن به امر آموزش معماري به ويژه در حوزه ي طرح اندازي معمارانه است و آرمان آن ارائه ي روشي قابل اطمينان، كارآمد و پايدار كه از آن با عنوان فرآيند طراحي هدايتگر ياد شده در امر طراحي معماري در كارگاه هاي طراحي در سطحي تخصصي است. فرض مقاله بر اين امر استوار است كه مسير آموزش در كارگاه معماري با طرح پرسشي آغاز ميشود كه چنانچه در باب آن خردمندانه انديشه كنيم، سه رويكرد همزمانِ چگونگي، چيستي و چرايي را همراه دارد و پاسخي كه در منزلگاه نخست بر پايه ي اين سه گانه فراهم مي آيد، بن مايه اي است كه هم به مثابه سرچشمه ي طرح آنرا به پيش ميراند و هدايت ميكند و هم دستمايه اي است كه سنجش اثر را در طول فرآيند طراحي ممكن ميسازد. درك اين حقيقت كه معماري تنها موضوع حل مسئله نيست، بلكه در مرحله ي نخست يك پرسش است يعني يافتن آنچه خود مساله به راستي هست، پايگاه نظري اين نوشته را شكل بخشيده و ناگفته پيداست كه نهادينه كردن پرسش كه عملي خلاقانه است در طول زمان دست يافتني مي شود و بدين شكل پايگاه و ارزش آموختن را معين مي سازد. اين پژوهش با در نظر گرفتن امر طرح اندازي معمارانه به مثابه امري مبتني بر برآيند تصميم سازي ها و تصميم گيري ها و باوربه اين كه طرح اندازي معمارانه به همان اندازه كه روندي خردمدار است، تمريني بازتاباننده و شهودي است و به همان اندازه كه از ماهيتي كمي برخوردار است كيفي نيز هست، زمينه ي پاسخ به اين پرسش كه فرآيند(چرخه) طراحي معماري هدايتگر و گامهاي آن چيست؟ را فراهم و مسير خود را به سوي آرمان اين پژوهش كه به دست دادن مدلي براي شيوهي آموزش طراحي است باز مي كند. اين مدل شامل دست يافتن به چهارگانه ي رهيافت، راهب رد، راه كار و رويه در مسير طراحي معماري است.