موانع شناخت از ديدگاه علامه طباطبايي (ره)

از نگاه علامه طباطبايي، شناخت به واسطه سه عامل اصلي حس، عقل و شهود صورت مي پذيرد. اين شناخت به تبع درجات معلوم و واسطه هاي شناخت، داراي موانع متفاوتي است و هر مرتبه از ادراك، خطا و حجاب هاي خاص خودش را دارد. نوشتار پيش رو در دو بخش عواملي كه ما را از رسيدن به شناخت مطابق با واقع باز مي دارد، بررسي مي كند. در بخش اول به موانعي كه راه برطرف كردن آنها، تربيت نفس و دوري از رذايل اخلاقي است(موانع تربيتي- اخلاقي)؛ و در بخش دوم به موانعي كه با به كار گيري قواعد شناخت شناسي ، قابل پيش گيري و اصلاح است( موانع شناخت شناسانه) مي پردازد. علامه در آثار خود به موانع تربيتي- اخلاقي مختلفي اشاره مي كند كه بر گرفته از آيات قرآن كريم است مانندگناه، كفر، تعصب و تكبر؛ ايشان علت بروز خطا در شناخت حسي را نقصان يا فقدان در قواي حسي مي داند و علاوه بر آن خطاي بالعرض كه ناشي از تطبيق نادرست موضوع و محمول با حقيقت خارجي است را مطرح مي نمايد. وي عامل خطا در تعقل را خطا در ماده يا صورت استدلال معرفي مي كند و عامل خطا در علم شهودي را نا درست بودن منبع واردات و يا تفسير نادرست از مشاهدات صورت گرفته مي داند و معيار هايي براي تشخيص و رفع خطاي هر يك از وسائط شناخت در فرايند ادراك، ارائه مي نمايد.