نقد و بررسي ديدگاه عبدالكريم سروش از منظر حكمت صدرايي درباره ي رابطه ي علم و دين

رابطه علم و دين از جمله مسائلي است از قرن شانزده و هفده ميلادي همواره محل مناقشه بوده است. صدرالمتألهين و سروش ، دين را كامل و تمام مي دانند كه براي ادراك آن نيازمند فهمي به وسعت جهان هستي هستيم. دين، ثابت است؛ اما معرفت ديني به سبب ناتواني فهم آدميان از ادراك حقيقت تام، نيازمند تجدد و تكامل است. اين تكامل در سايه توجه تام به همه علوم در تفسير دين حاصل خواهد شد؛ بطوريكه مجموع انسان و قرآن و طبيعت و شريعت بر روي هم يك كتاب است كه برخي برخي ديگر را تفسير مي كند. علوم نيز از يكديگر متأثر خواهند شد و بنحوي از انحاء با تغيير يكي، علوم ديگر نيز دگرگون مي شود. صدرا و سروش بر اين مطلب متفق اند كه علم ذاتا ديني و غير ديني نيست بلكه انگيزه ها رنگ الهي يا غيرالهي به علوم خواهد داد. شايان ذكر است، سروش در مقام فهم دين، تنها به تبيين نقش علوم متعارف مي پردازد و اولويت و ترتيب و ترتبي براي علوم در مقام فهم دين قايل نيست؛اما از نظر صدرالمتألهين، علم الهي همچون سنگ آسيابي است كه بايد در فهم دين، علوم گرد آن بچرخد تا بتوان به درك متوازن و صحيح از دين دست يافت. صدرا علوم متعارف را همچون قشري در فهم دين مي داند كه اگر از كشف قدسي استمداد نشود، حقيقتي از دين نصيب نخواهد شد و علوم به مقدار تقرب به اين معرفت، مي بايست، معيار فهم دين قرار گيرد.