سوء استفاده جنسي، تبعات و آسيبهاي پيش رو در كودكان پيش از دبستان و ارائه راهكارهاي پيشگيرانه

كودكان همواره آسيب پذيرترين اقشار جامعه هستند. به دلايل مختلف از جمله سن و نداشتن مهارت هاي كافي آنها قادر به حفاظت و حمايت كامل از خود نبوده و نيازمند حمايت بزرگسالان به ويژه والدين خود مي باشند. كودكان اغلب با حقوق خود آشنا نيستند و نمي توانند از خود در برابر انواع بد رفتاري ها به ويژه سوء رفتارهاي جنسي محافظت كنند. آزار جنسي كودكان امروزه به عنوان يكي از معضلات بزرگ اجتماعي مطرح است كه همه جوامع چه پيشرفته و چه در حال توسعه را در برمي گيرد و آثار كوتاه مدت و بلند مدت متعددي بر كودك وبزرگسال آينده باقي مي گذارد كه گاه جبران ناپذير است. سوء رفتار با كودكان از جمله سوء رفتار جنسي، مشكل تمام جوامع بدون در نظر گرفتن زمينه هاي فرهنگي و مذهبي است. كودكان كوچكتر بيشتر در معرض بد رفتاري هستند و به طور كلي ميزان قرباني شدن با افزايش سن كاهش مي يابد. همچنين نتايج پژوهشها نشان داده است آگاهي والدين در زمينه آموزش رفتارهاي پيشگيرانه به كودكان در برابر سوء استفاده جنسي پايين است. همچنين اغلب كودكاني كه مورد سوء رفتار جنسي قرار مي گيرند آنهايي هستند كه هيچگونه اطلاعاتي در اين زمينه و نحوه مقابله با آن ندارند. آنها در طولاني مدت مورد آزار قرار مي گيرند و تخمين زده مي شود 60 تا 80 درصد از آنها هيچگاه در مورد اين مسايل با كسي سخن نمي گويند و خدمت تخصصي دريافت مي كنند. كودكان قرباني سوء رفتار جنسي غالباً احساس شرم و گناه نموده و خود را در اين جريان مقصر مي دانند و اين مهم سبب مي شود تا بسياري از سوء رفتارهاي جنسي گزارش نشود.سوء استفاده جنسي بين انواع كودك آزاري ها بيشترين آثار و عواقب منفي كوتاه مدت و بلند مدت را بر روي كودك باقي مي گذارد. در حقيقت آثار ناشي از آن شايد هرگز ترميم كامل نشود و كودك مورد سوء استفاده قرار گرفته هميشه در آينده و در بزرگسالي علائمي را به همراه داشته باشد. آثار كوتاه مدت سوء استفاده جنسي شامل اختلال هاي رفتاري، شب ادراي، اختلال در كنترل مدفوع، صدمه به خود، اضطراب، افسردگي و انزوا طلبي، افت تحصيلي و اختلال در تعامل هاي اجتماعي و بروز اشكال در برقراري ارتباط با افراد هم جنس فرد سوء استفاده كننده است. علايم ديگر شامل افكار خودكشي، فرار از منزل، طردكردن والدين به عنوان والدين بي كفايت، پرخاشگري، افسردگي، اعتياد، سوء استفاده جنسي از كودكان ديگر مي باشد. در آثار بلند مدت طيفي از علايم مربوط به افسردگي، خودكشي، اعتماد به نفس پايين، اعتياد، پرهيز از برقراري ارتباط جنسي بعد از ازدواج، اشكال در تربيت فرزندان، و بزهكاري مي باشد. بنابراين پيشگيري از بروز انواع كودك آزاري به ويژه سوء استفاده جنسي اصل است و مي بايست بيش از پيش به پيشگيري از اين مهم توجه نمود، چرا كه كودكان امروز آينده سازان فرداي ايران اسلامي هستند و بالتبع سلامت كودكان امروز سلامت جامعه فردا را رقم خواهد زد. پيشگيري از بروز سوء استفاده جنسي در كودكان با بهبود سلامت روان آنان در آينده همراه است. مطالعات نشان مي دهند قربانيان سوء رفتار جنسي در كودكي بيش از ساير افراد در بزرگسالي رفتارهاي آزارگرانه جنسي دارند و افرادي كه در كودكي در معرض سوء استفاده جنسي قرار مي گيرند، خشونت بيشتري در بزرگسالي از خود بروز مي دهند كه اين مهم نيز مي تواند تبعات جبران ناپذيري براي آينده جوامع در پي داشته باشد. از اين رو توجه به آموزش هاي خود مراقبتي در سنين پيش از دبستان براي كودكان و همچنين براي خانواده هاي آنان به منظور اطلاع رساني وآگاهي بخشي مي تواند مثمر ثمر واقع شود. به منظور كاهش اين تأثيرات بسياري از كشورها سعي دارند با تدوين برنامه هاي آموزشي به مقابله با اين مسأله بپردازند. برنامه هاي پيشگيرانه اوليه از سوء رفتار جنسي، بيشتر كودكان پيش دبستاني يا دبستاني را مورد هدف قرار مي دهند. مطالعات نشان داده اند كودكان از سه سالگي مي توانند به طور موثر برخي از مفاهيم مهارت هاي ايمني شخصي را يادبگيرند و دانش خود را در رابطه با مهارت هاي ايمني افزايش دهند. اين آموزش در مدت زمان كوتاهي قابل كسب است. موضوعي كه متأسفانه در ايران چندان بهايي به آن داده نمي شود. شايان ذكر است به منظور كاهش اين آسيب عزم جدي مسئولين و برنامه ريزان بسيار ضروري است و به نظر مي رسد تدوين برنامه هاي آموزشي در اين راستا براي كودكان بيش از هر زماني حايز اهميت باشد و اميد است به اين مهم بيش از پيش توجه شود. متأسفانه بسياري از والدين در ايران اطلاع و آگاهي از اين زمينه ندارند و اين مهم عامل خطري براي سوء استفاده جنسي از كودكان آنهاست. برخي از راهكارها در كنار آموزش به كودكان و والدين از طريق تعامل مناسب والدين با فرزندان تحقق مي يابد. والدين به بچه ها بگويند رابطه جنسي ميان كودكان و افراد بزرگ تر برخلاف قانون محسوب مي‌شودو در صورتي كه هرگونه رفتار مشكوك را مشاهده كردند به والدين اطلاع بدهند. ضمن آنكه گفت و گو درباره ايمني و امنيت كودك را تكرار كنند و فقط به يك بار بسنده نكنند. يادآوري اين نكات در گفت و گوهاي ساده روزمره بسيار مفيدند. اين گفت و گوها را در مكالمات و برنامه هاي روزمره يا حتي بازي ادغام كنند؛ در اين صورت چنين گفت و گوهايي هم براي والدين و هم براي كودك راحت تر و طبيعي تر خواهد بود. به كودك آموزش دهند كه احترام به بزرگترها به معناى اطاعت بدون چون و چرا از در خواست هاى آنها نيست و براى آنكه بچه با ادبى به نظر برسد لازم نيست هر خواسته اى را اطاعت كند. به كودك آموزش دهند كه به افراد غريبه و وعده هاي آنها اعتماد نكنند. به كودك آموزش دهند در مواقعى كه مهاجم به زور متوسل مى شود با فرياد كشيدن و كمك خواهى و اطلاع دادن به والدين، مربيان يا معلمان و يا استفاده از خطوط تلفنى كمك فورى سازمان بهزيستى يا پليس 110 امكان آزار را از مهاجم بگيرند. والدين مى توانند اين روشها را در حين بازى، بدون اينكه بخواهند ترس و وحشت شديد در كودك ايجاد نمايند، با او تمرين كنند.