معماري و طراحي محيط آموزشي فرصتي در جهت تحريك ذهني كودكان پيش از دبستان

مقدمه: يكي از سنين بسيار تعيين كننده و حياتي در جهت پرورش قوه عقلي و فكري در فراگير سنين پيش از دبستان و دبستان به عنوان پايه و اساس آموزش و فرآيند يادگيري است.سرمايه گذاري در حوزه پيش از دبستان و در ادامه آن سنين دبستان مي تواند به عنوان يك تضمين اساسي در جهت موفقيت آموزش در سنين بعدي به حساب آيد . طراحي محيط هاي اموزشي مستلزم شناخت شرايط محيطي و اقليمي، ويژگي معماري با هويت محلي منطقه اي ، تكنولوژي مناسب ساخت و استفاده از خلاقيت در جهت بالا بردن كيفيت كالبدي و ابعاد زيبا شناختي است. تحريك ذهني يكي از مفاهيمي است كه امروزه مورد توجه صاحبنظران عرصه آموزش است . تكنيك ها و روش هاي مختلفي در جهت تحريك ذهني و عقلي براي افراد عنوان شده است . بنابراين در جوامع توسعه يافته يكي از رويكردهاي اساسي در مبحث آموزش ، پرورش دادن و قدرتمند ساختن فرآيند يادگيري در اين سنين است.به كمك تحريك ذهني و عقلي مي توان اولين جرقه هاي يك آموزش و يادگيري فعال را در كودكان رقم زد. روش كار : اين مطالعه يك مطالعه مروري است كه با هدف تمركز بر ساختارهاي فيزيكي و معماري محيط و تاثير آن بر تحريك ذهني و عقلي كودكان پيش از دبستان و دبستان صورت گرفته است. بدين منظور مقالات موجود در اين زمينه مورد بررسي قرار گرفت و نتايج google scholar ،science direct ،pubmed از سايت هاي معتبر علمي هم چون در قالب يك گزارش ارائه مي گردد يافته ها: روابط بين افراد،و تبديل زيستگاه انسان ها به عنوان نقطه رشد و بالندگي به شدت تحت تاثير فضا و ساختار معماري محل زندگي افراد است. معماري محل آموزش و يادگيري مي تواند در تحريك فكري و ايجاد خلاقيت در افراد بسيار تعيين كننده باشد. توجه به زيرساخت هاي معماري در طراحي محيط آموزش مي تواند با تغيير اتمسفر فيزيكي و ذهني يك فاكتور تعيين كننده در تحريك ذهني فراگيران به شمار آيد. در واقع تمركز بر فضاي يادگيري مي تواند تاثير مستقيم بر جنبش فكري كودكان داشته باشد. مبلمان و تجهيزات محيط يادگيري بايستي به گونه اي طراحي گردند كه به راحتي به وسيله كودكان حركت داده شود و جابه جا شوند و فضاها قابليت تغيير و آزادسازي بر طبق نياز فراگير داشته باشد. تمام جنبش بيروني ناشي از حركت داخلي بدن انسان است. بدن قوانين خود را براي حركت در فضا مطابق با جهت ها، عبور از فضا و برش فضا، چرخش، به شيوه هاي عجيب و غريب تنظيم مي كند. معماري فضاي فيزيكي بر اساس فرهنگ و اقليم و محيط زيست فراگير و توجه به رنگ آميزي مناسب استفاده از ابعاد و ارتفاع متفاوت اجسام در كلاس درس از جمله فاكتورهايي است كه به عنوان عوامل تحريك كننده ذهن و فكر به شمار مي آيند و بسياري از الگوهاي موفق آموزش از چنين تاثيراتي بهره برداري نموده اند.نكته قابل توجه و تعمق اين كه توجه به معماري ساختار فيزيكي الزاما در راستاي افزايش كارايي و بهينه سازي محيط در جهت بهره برداري بيشتر از فضاي فيزيكي نيست . بلكه در برخي از اين مدل ها صرفا طراحي و معماري در راستاي تهييج فكري و كمك به طوفان مغزي و بروز خلاقيت است. و چه بسا كه برخي از مدل هاي معماري طراحي شده منجر به محدود شدن متراژ و فضاي فيزيكي به لحاظ گستردگي گردد.در واقع معماري و توجه به مكان و فضاي آموزشي در امر آموزش كودكان به ويژه در سنين پيش از دبستان مي تواند از طريق ايجاد تنوع در كلاس و انعطاف پذيري در جهت تحريك هوشي كودكان موثر باشد. به طور كلي مي توان موارد زير را در خصوص عوامل موثر بر طراحي و معماري محيط آموزشي در جهت تحريك ذهني كودكان موثر دانست:به كارگيري رنگ اميزي مناسب در طراحي فضاي فيزيكي ،ايجاد فضاي جذاب و دلپذير براي كودكان ،در نظر گرفتن راحتي جسمي و رزوحي كودك در طراحي و معماري محيط، ايجاد فضاهاي متنوع ،خلاق در جهت برانگيختن حس كنجكاوي كودك، توجه به اقليم منطقه در معماري فضاي آموزشي. نتيجه گيري: به طور كلي مي توان عنوان نمود كه منظور از فضاي معماري توجه به مفاهيم تعاملي ميان انسان،جو روحي و ذهني،محيط طبيعي ومحيط مصنوعي است. طراحي فضاهاي هندسي مناسب مي تواند از طريق تاثير بر جو ذهني و روحي كودكان در جهت برانگيختن قوه خلاقه آن ها موثر باشد. معماري حس كنجكاوي و خلاقيت را در دانش اموزان برمي انگيزاند.بدين ترتيب مي توان با انتخاب هوشمندانه فضا و مكان و استفاده از امكانات و تجهيزات ،در جهت ايجاد انگيزه براي خلاقيت كودكان گام هاي ارزشمندي برداشت