رباعي، دوبيتي و بررسي ساختار و واكاوي هنر نيما يوشيج در به-كار گيري رباعي

رباعي يكي از ناب ترين قالب‌هاي شعر فارسي و يكي از اصيل ترين و كهن ترين انواع آن است. قالبي ست صد درصد ايراني كه از ادبيات عامه وارد شعر فارسي شد و به مرور زمان چنان ورزيدگي و توانمندي يافت كه انواع و اقسام معاني و مفاهيم بشري را در خود بازتاب نمود. عشق، دلدادگي، فلسفه، حكمت، عرفان، مدح و ذم، لغز و معما و هر نوع معناي ديگر... با نفوذ اسلام در ايران و تسلط فرهنگ عربي، شعر دري فارسي تحت تأثير اوزان و قالب‌هاي شعري ادبيات عرب قرار گرفت. در اين ميان، قالب‌هايي مثل رباعي، دوبيتي و مثنوي، جزو فرمهاي شعري هستند كه در ادبيات عرب سابقه نداشتند و علي الظاهر متعلق به دوران پيش از اسلام (عهد ساساني) بوده‌اند و در فارسي دري، خود را با عروض عربي سازگار نمودند و به حيات خود ادامه دادند. پس مي‌توان گفت اين قالب شعري نخست در ميان شاعران ايراني رواج يافته، سپس به شعر عرب راه پيدا كرده است. با وجود آنكه عده‌اي چون شمس قيس رازي، رباعي را ساخته رودكي مي‌دانند، به دليل عدم وجود اسناد و مدارك كافي، اتفاق نظري وجود ندارد. عده‌اي معتقدند، رباعي ريشه در خسرواني‌هاي قبل از اسلام داشته است و برخي نيز نخستين رباعي‌ها را به صوفيه منسوب كرده اند. تاريخ هزار ساله رباعي، فراز و فرود بي شماري داشته است كه نويسنده مقاله بر آن است تا به بررسي اجمالي جايگاه و ساختار رباعي، به ويژه رباعيات نيما يوشيج، ميل به كوته سرايي در اشعار وي، و نهايتا مروري بر سير تكاملي، از قالب‌هاي سنتي (رباعي) تا شعر نو در مجموعه اشعار اين شاعر بپردازد.