كليد گنج سعادت قبول اهل‌دل است (يادداشتي دستوري بر فرهنگ معين)

در ميان استادان و خدمت‌گزاران بزرگ زبان پارسي در دوره‌ي معاصر، نام استاد بسيار زحمت‌كش، دكتر محمد معين‌، چون گوهري تابان همواره مي‌درخشد. يكي از دست‌آوردهاي عمر پربار ايشان، فرهنگ شش جلدي معين است. مرحوم استاد در راه فرهنگ‌نويسي، شيوه‌اي علمي و نوين را پيش گرفتند؛ از زمان نگاشتن اين فرهنگ تاكنون، كمتر پژوهش‌گري است كه بارها از اين مرجع بزرگ بهره نبرده باشد. بي‌گفته روشن است كه در امر دستورنويسي، دانش‌هاي بسياري مانند زبان‌شناسي، صرف و نحو، دستور زبان و... دخالت دارند و آشنايي با آن‌ها براي فرهنگ‌نويس لازم است. معين نيز جامع اين شرايط بود و به‌ويژه در حوزه‌ي زبان‌شناسي و دستور زبان، غور بسيار كرده بود. از آن‌جا كه حوزه‌ي كار در فرهنگ‌نويسي بسيار گسترده است، امكان لغزش نيز فراهم‌تر مي‌شود. در اين جستار همراه با گرامي‌داشت ياد اين انديشمند بزرگ، به طرح چند نكته‌ي دستوري اشاره مي‌شود كه بايسته است در صورت پسنديدن اهل فن، در چاپ‌هاي بعدي اين اثر پربهره، بازنگري شود. نگارنده، به ضرورت بازبيني دو مقوله‌ي «فعل مركب» و سازه‌ي «صفت مفعولي يا اسم مفعول و صفت فاعلي يا اسم فاعل» در فرهنگ معين پرداخته است و براي پرهيز از درازآهنگي سخن، از بيان موارد ديگر چشم‌پوشي شد.