بازتاب پند و اندرز در غزل هاي مدحي حافظ

لسان الغيب حافظ شيرازي (792-725 ه.ق) بي ترديد سرآمد غزل سرايان در ادب فارسي است كه سروده هاي او را مي توان از زواياي متفاوتي نگريست. يكي از اين موضوعات، پند و اندرز است كه جلوه و درخشش خاصي در اشعار خواجه دارد. در غزليات او، نصيحت و پند و اندرزهاي فراواني خطاب به تمام طبقات اجتماع؛ اعم از شاه، وزير، صوفي، شيخ، محتسب، مردم عوام و ... ديده مي شود. نصيحت و موعظه هايي كه چكيده و ثمره ي انديشه، زندگي، برخورد و بازخورد او با محيط سياسي- اجتماعي و نشست و برخاست با افراد مختلف در جايگاه هاي متفاوت است. اشعار پند آميز حافظ به دو قسم نصايح عام(صريح) و نصايح خاص(غير صريح) قابل تقسيم است كه جلوه ها و بازتاب هاي گوناگوني به فراخور موقعيت و جايگاه شعري اش دارد. او از روش هاي گوناگوني براي نصيحت، موعظه، پند و اندرزهاي انتقادي بهره برده است. بررسي غزليات حافظ، به ويژه غزل هاي مدحي او نشان مي دهد كه شاعر، صراحت، شهامت و جسارت زيادي در بيان نصيحت و اندرز به مخاطب عام (شيخ، صوفي، مردم و ...) دارد، اما در برابر مخاطب خاص(شاهان و درباريان و ارباب قدرت) غالباً محتاط و محافظه كار است.