مروري بر اقدامات صورت گرفته در زميته تثبيت ماسه ­هاي روان با تأكيد بر مالچ ­پاشي

فرسايش بادي يكي از جنبه هاي مهم تخريب اراضي در مناطق خشك و نيمه خشك محسوب مي شود. به دليل مشكلات اساسي ايجاد شده در اثر حركت تپه هاي ماسه اي و تاثيرات بد آن ها بر شهرها، روستاها، مناطق مسكوني، كارخانه هاي صنعتي، خطوط ارتباطاتي، اراضي زراعي، شبكه هاي آبياري و زهكشي و آلودگي هوا، مقابله با حركت تپه هاي ماسه اي و تثبيت آن ها از اهميت ويژه اي برخوردار است. كوشش هاي انجام گرفته براي محدود كردن صدمات ناشي از ماسه هاي بادي، تاريخچه اي طولاني دارد. به منظور كنترل فرسايش بادي به ويژه تثبيت ماسه هاي، روان فعاليت هاي گسترده اي در كشور انجام شده است. اين فعاليت ها از طريق اقدامات بيولوژيك مانند نهال كاري، بذركاري و بذرپاشي و اقدامات فيزيكوشيميايي مانند مالچ پاشي با استفاده از مواد نفتي انجام شده است. از جمله اقدامات مهمي كه از چندين دهه قبل، در زمينه كنترل فرسايش بادي و تثبيت ماسه هاي روان دركشور صورت گرفته است، مي توان به مالچ پاشي اشاره كرد. هرچند استفاده از اين ماده، زماني جزو بهترين راه حل ها براي تثبيت ماسه هاي روان بود، بااين حال اثرات مالچ نفتي بر روي جوانه زني بذر و استقرار گياه، مشكلات بهداشتي، محيط زيست و هزينه هاي آن همواره از دغدغه هاي مسيولين امر و محدوديت هاي كاربرد آن بوده است. از طرف ديگر با پيشرفت تكنولوژي و افزايش مصرف فراورده هاي نفتي، امروزه ديگر مالچ نفتي تركيب پسماند محسوب نشده و درنتيجه استفاده از آن براي فرايند تثبيت تپه هاي ماسه اي با محدوديت هايي مواجه شده است. از اين رو، علاوه بر محروم شدن از ساير فرآورده هايي كه مي توان با تصفيه اين ماده استخراج نمود، هزينه زياد حمل مالچ نفتي از پالايشگاه تا عرصه كار و ساير موارد ذكرشده، ضرورت استفاده از تركيب ها و روش هاي كارآمدتر و ارزان تر را بسيار ضروري نموده است. در اين مقاله سعي شده است با مروري بر اقدامات صورت گرفته در زمينه مقابله با بيابان زايي، تاريخچه استفاده از مالچ نفتي و مالچ هاي جديد بيان گردد.