عوامل موثر بر رخداد پديده گرد و غبار در سيستان و راهكارهاي تعديل آن

پديده گردوغبار نمودي از فرسايش بادي و در رديف بزرگ ترين مشكلات جدي محيط زيستي در نواحي مشخصي از جهان قرار دارد. امروزه، سيستان به عنوان كانون بحراني فرسايش بادي و وقوع طوفان هاي گردوغبار در كشور ايران مطرح است. تعداد كانون هاي بحراني فرسايش بادي تا قبل از خشك شدن درياچه هامون، سه كانون ميانكگي، تاسوكي شيله و جزينك بود و هم اكنون كل سطح درياچه هامون با مساحتي حدود 450 هزار هكتار، محل برداشت و حمل ذرات ماسه اي به طرف شهر زابل و روستاهاي در مسير جريان باد، شده است. منطقه سيستان به دليل وابستگي به آب رودخانه هيرمند، دارا بودن خاك آبرفتي با لايه هاي متناوب ماسه و رس، وزش بادهاي 120 روزه، پايين بودن ميزان ريزش هاي جوي، دما و تبخير بالا، فقر پوشش گياهي و بروز خشكسالي هاي اخير، به عرصه اي مناسب براي حركت ماسه هاي روان و ذرات گردوغبار تبديل شده است. منشا طوفان هاي منطقه سيستان به طور عمده، بر روي بستر درياچه هامون سابوري قرار دارد. از اين رو، دولتمردان ايران بايد دغدغه خاصي در مورد تقسيم آب رودخانه هيرمند بين دو كشور ايران و افغانستان داشته باشند و مطالبه حقآبه ايران را در منطقه ژيوپولتيك شرق كشور جدي بگيرند كه هم منطقه از نعمت وجود آب در كشاورزي و صنعت برخوردار شود و هم در صورت وجود آب در درياچه هامون و رودخانه هاي منطقه، خود به خود و به طور طبيعي فعاليت هاي مورفوديناميكي باد بسيار كاهش يابد. اين مقاله سعي بر آن دارد با تعيين عوامل موثر بر وقوع فرسايش بادي و پديده گردوغبار در منطقه سيستان، راهكارهاي جلوگيري از وقوع آن را ارايه نمايد.