از ادعيه و اذكار مندرج در آثار صنايع دستى تا بسته بندى هويتمند محصولات

«ادعيه و اذكار» به لحاظ محتوايي و معنايي، متوني شامل انواع دعاي خير و بركت براي خود يا ديگران، درود، طلب چيزي از خدا، سلام، تسبيح، ستايش و حمد خداوند، يا قرائت قرآن است؛ كه از جمله گنج¬هاي معنوي و مخازن فرهنگي مردم مسلمان، خصوصا ايران مي¬باشد كه هم به لحاظ محتوايي و هم به سبب عناصر بالقوه بصري موجود در خط مي¬تواند باعث هويت¬بخشي به آثار باشند. از سوي ديگر، هويت به معناي شباهت¬هاي حاكم بين يك گروه انساني و تفاوت¬هاي ميان اين گروه با ديگر مجموعه¬هاي بشري است. صنايع¬دستي نيز، به عنوان يكي از اين ابزارها، جايگاهي بس مهم در شناسايي و شناساندن اقوام، ملل و مذاهب گوناگون به يكديگر دارد. حسن ختام يك محصول صنايع¬دستي از زمان ايده¬پردازي تا آماده¬سازي، بسته¬بندي آن است كه از اركان مهم اين فرآيند قلمداد مي¬شود. بنابراين ادعيه و اذكار مي¬تواند به عنوان عنصر هويت¬آفرين براي طراحي و بسته¬بندي محصولات صنايع¬دستي مد نظر قرار¬بگيرد، ارزش و اهميت مغفول مانده اين مسئله در تحقيقات علمي، علت انجام اين پژوهش بوده و مسئله اصلي آن، چگونگي بهره¬گيري از ادعيه و اذكار در طراحي بسته¬بندي هويتمند محصولات صنايع-دستي و نوع محتوايي اين ادعيه و اذكار مي¬باشد. با طرح اين فرضيه كه ادعيه و اذكار، به واسطه¬ي پيشينه¬ي عميق فرهنگي و ارتباط تنگاتنگ با هويت و اعتقاد مردم ايران و ارزش¬هاي زيبايي¬شناسانه موجود در خطوط اسلامي، مي¬تواند در طراحي بسته¬بندي محصولات صنايع¬دستي بكار رود. آزمون اين فرضيه از طريق بررسي ارزش-هاي معنوي و مفهومي و زيبايي¬شناسانه كتيبه¬هاي ادعيه و اذكار مندرج در چند اثر از آثار دوره اسلامي بوده-است كه، در روشي توصيفي-تحليلي صورت پذيرفته¬است، حاصل آن است كه: بهره¬گيري از كتيبه¬هاي ادعيه و اذكار در دوره اسلامي در تزيينات آثار رواج داشته¬است. در ميان آثار دوره اسلامي كاربرد دعاهايي مرسوم بوده كه حرمت لمس نداشته و بهره¬گيري از آن بلا¬مانع بوده¬است. محتواي ادعيه معمولا شامل دعاي بركت، افزايش روزي، دعايي¬هايي براي سلامت، قدرت، عزت و... براي صاحب اثر بوده¬است كه همه¬ي اين محتواها ريشه در هويت، فرهنگ و اعتقادات مردم ايران دارد. همچنين پتانسيل زيبايي شناسانه موجود در خطوط اسلامي كه ادعيه با آن نگاشته مي¬شود مي¬تواند در طراحي بسته¬بندي مورد استفاده قرار¬گيرد.