تحليل گفتماني روايت «كاملا انسان يا انسان كامل» در بيتي ناشناخته

منطق گفتگويي نظريه اي است كه در آن سخن پديده اي اجتماعي، سيّال و فعّال است و هر سخن در ارتباط با ديگر گفته ها بررسي مي شود. گفتمان كه از دادوستد هاي زباني ساخته مي-شود با بافت ها، ژانرها و عوامل برون متني پيرامون نويسنده ارتباط تنگاتنگ دارد. بيت«حسن يوسف، دم عيسي، يد بيضا داري / آن چه خوبان همه دارند، تو يكجا داري» روايتي بزرگ است . سراينده به عنوان يك ايدئولوژيست، در اين زنجيرۀ گفتماني، مفاهيم ماهيّت برزخي انسان، برانگيختن به خودشناسي، تحقق جلوه هاي كمال، جمال و روند آهستۀ بلوغ را از متون پيشين گرفته، نوعي چندآوايي گفتگويي را در تقابل با گفتمان مسلط سامان داده است. اين جستار بر آن است كه در چهارچوب تحليل انتقادي گفتمان، ساختار روايي بيت را بررسي و دلالت ها، سازوكارهاي روايي، دانش هاي زمينه اي ، ژانرهاي از پيش موجود و نسبت گفتمان ها را واكاوي كند. براي رسيدن به اين مهم، در آغاز مباني نظري و زمينه هاي گفتگويي بيت را، فهرست وار مشخص كرده ايم. در گام دوم براي نشان دادن روابط بينامتني و بررسي دلالت-هاي بيت، از ديگر متون در موضوعات مشترك شاهد مثال هايي آورد ه ايم و دانش زمينه اي نويسنده، آبشخورها، دادوستدهاي زباني و تعامل چندسويۀ متون عرفاني و كانوني بودن بيت ياد شده را نشان داده و ديدگاه هاي ايدئولوژيك بيت را تشريح كرده ايم. در پايان به اين نتيجه رسيده ايم كه بيت ياد شده روايتي بزرگ است كه در عين ايجاز، مهم ترين گزاره هاي عرفاني و انسان شناسي پيش از خود را در راستاي تغييرات اجتماعي بازنمايي كرده است.