نظريه پيشرفت و ارتباط آن با عدالت در الگوي اسلامي ايراني با رويكردي مردم‌شناختي

انسان همواره در انديشه پيشرفت، رفاه و عدالت بوده و براي رسيدن به هر يك از آنها تلاش نموده است. در الگوهاي توسعه نظريه هاي مختلفي ارائه شده و هر يك از ابعاد خاصي به مقوله توسعه و پيشرفت نگريسته اند. اساساً چنين نگرشي براي همه افراد و در مقاطع مختلف تاريخي امري پسنديده تلقي مي شود و پيشرفت همراه با عدالت موضوعي است كه در چرايي آن همه متفق القول اند و آن را امري مطلوب تلقي مي نمايند. ليكن در چگونگي اجراي برنامه هاي پيشرفت و عدالت بحث هاي روشي و فلسفي پيش مي آيد كه در جوامع مختلف متفاوت بوده و هر يك با پشتوانه معرفت شناختي و ايدئولوژيكي، آن را عملياتي كرده اند. بنابراين هم انديشمندان غربي و هم متفكران اسلامي در نظريات خود در مورد پيشرفت و عدالت متأثر از مكتب و ايدئولوژي خود هستند. بررسي نظريه هاي گوناگون پيشرفت و عدالت حاكي از آن است كه دو نگرش در مورد مفاهيم عدالت و پيشرفت شكل گرفته است. ديدگاهي كه اين دو مفهوم را در تقابل و تعارض با يكديگر فرض مي كند و نگرشي كه آن دو را همگرا، مكمل و در عين حال سازگار با يكديگر مي داند. هدف اين مقاله طرح مباني نظري، تفكرات غالب و ديدگاه هاي مهم انديشمندان اسلامي معاصر در نظريه پيشرفت اسلامي، تبيين رابطه پيشرفت و عدالت مبتني بر ديدگاه هاي اسلامي و در نهايت ارائه مدل و الگويي مطلوب مي باشد. تحقيق حاضر نشان مي دهد كه در نظريه پيشرفت با رويكرد اسلامي، عدالت نه تنها موجب حفظ و بقاي وضعيت پيشرفت بوده و بلكه همواره ساختارهاي گوناگون فرهنگي، اقتصادي، سياسي و اجتماعي آن را مستحكم و در جهت مثبت تقويت مي كند.