تحليل سفر مرغان در منطق الطير عطار بر اساس كهن الگوي «سفر هرمان» جوزف كمبل

يكي از رويكردهاي مهم نقد كهن الگويي، تحليل روايات كهن از رهگذر كهن الگوي سفر قهرمان جوزف كمبل است. نظريه «سفر قهرمان» كمبل، ساختاري كلّي براي سفر ظاهري و باطني متحوّل كننده قهرمانان در همه ادوار و اقوام مختلف ـ كه به زعم كمبل داراي وجوه يكساني هستند ـ فراهم مي آورد. كمبل سير تحوّل و سفر قهرمان را به سه مرحله اصلي تقسيم مي كند كه عبارتند از عزيمت، تشرّف و بازگشت. آراي كمبل درباره اين كهن الگو، قابليت هاي فراواني براي تجزيه و تحليل تطبيقي و زيبايي شناسي آثار داستاني دارد. سفر مرغان در منطق الطير، با مدد جستن از اجزاي كهن الگوي سفر قهرمان كمبل قابل تحليل است. در منطق الطير، مرغان با اجابت نداي فراخوان هدهد براي ديدار با سيمرغ، پاي در سفري به غايت دشوار مي نهند و با گذر از هفت وادي، به نوعي خودشناسي و كمال معنوي نائل مي شوند كه اين امر رهاورد اصلي قهرمان مطابق با آراء كمبل دركهن الگوي سفر قهرمان است. شايان ذكر است با توجّه به اصلاحاتي كه «كريستوفر وگلر» نسبت به مراحل سفر قهرمان كمبل انجام داده، در اين گفتار با شيوه سندكاوي و كتابخانه اي و رويكرد تطبيق و مقايسه به تحليل سفر مرغان در منطق الطير پرداخته شده است. نتايج بدست آمده حاكي از اين است كه سفر مرغان بيشترين تطابق ممكن را با اصول سه گانه كمبل دارد.