تحليلِ شناختيِ مضمونِ عشق در غزليات عطار نيشابوري

عطار از شاعران كارآمد و آوانگارد سده هاي ششم و هفتم هجري قمري است. غزليات وي بازتاب حديث نفس با معبود يگانه است و به تخريب منيّت هاي انساني مي انجامد. عطّار عطر شور و شوق سرتاسري بر غزل بي مانند خود مي پاشد و از نادرترين شاعراني است كه بي هيچ مصلحت انديشي در غزليات خود به بيان انديشه هاي الهي با محوريت عشق و دل و عرفان پرداخته است. در حال حاضر در اين مقاله با تكيه بر مطالعات كتابخانه اي و با روش توصيفي تحليلي رويكرد عاشقانه- عارفانه غزليات عطّار مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج حاصل از بررسي غزل هاي او نشان مي دهد كه نظام ساختاري غزليات او يكدست و منسجم بوده و زبان ساده و روايي شاعر، غزل او را نقطه ي عطف غزل عارفانه- عاشقانه قرار داده است. از منظر عطّار دل بر عقل مذموم مرجّح است و عقل در راه كشف و شهود آگاهانه و نا آگاهانه عقيله اي بيش نيست. دل در انديشه عطّار محل تجلّي انوار الهي است و عقل را طفل و بازيچه اي در پرده هستي مي شمارد. انديشه هاي ملامتي در غزليات عطّار برآيند مبارزه او عليه نُرم هاي رايج و خلاف جريان حق است. دينداري عطّار بر مبناي ارزش هاي ناب انساني بنا شده است و طبع آزاده و بلندش او را از تظاهر به دينداري پرهيز مي دهد. رندي و قلندري از ويژگي هاي بارز غزليات عطّار است كه برآيند ظاهرستيزي و نگاه تيزبين انتقادي او به محيط و روزگار است.وي در غزل هايش «ساختار عشق» را در مقابل با زهد قشري قرار مي دهد. عشق در انديشه او مغزي در برابر پوست (عقل و زهد ريا و نفاق) است.