بررسي تطبيقي عشق در ديوان عطار نيشابوري و مخدومقلي فراغي

اين نوشتار، پژوهشي است تطبيقي ميان مضامين عشق در دستگاه فكري عطار نيشابوري شاعر برجسته زبان فارسي و مخدومقلي فراغي شاعر و عارف تركمن. موضوع عشق كه عنصر مهم در عرفان اسلامي است و در ذات آدمي و بنياد هستي ريشه دارد؛ در انديشه اين دو شاعر كه ارتباطي عميق و عاشقانه با همه مظاهر صنع برقرار نموده اند از جايگاه مهمي برخوردار است. و محور كلام آنها در عشق عارفانه متمركز مي باشد. اين مقاله بر پايه روش كتابخانه اي و به شيوه توصيفي، استنباطي و تحليلي، بر آن است تا به بررسي مقوله عشق از ديدگاه اين دو شاعر بپردازد و نيز به چگونگي تأثير فراغي از عطار دست يابد. از اين رو پس از مطالعه ديوان آنها و استنباط ديدگاهشان در مورد عشق تشابهات و تفاوت ديدگاهشان در اين مورد، بررسي مي شود. عطار عشق را يكي از منازل سلوك و موهبتي الهي مي شمرد و منشأ آن را درد و رنجِ عقباتِ وادي هاي خطرناكِ طريقِ سير و سلوك و سعادتِ آن را در اشك، آتش و خون و فرجام آن را فنا مي داند. بنابراين وي بقاي مطلق را در فنا و نيستي مي داند. و در مقابل فراغي نيز معتقد است كه، عشق امانتي الهي و مسيري بي بازگشت مي باشدكه سبب نيل به كمال مي شود. نيز اين دو شاعر معتقدند كه تنها عاشق راستيني كه نقد دو كون ببازد و به طريقت پير درآيد، مي تواند از پس عقبه پر مخافت عشق عبور كند و به معشوق حقيقي نائل گردد.