سيما و سيره حضرت علي و اهل بيت (ع) در تذكره الاولياي عطار نيشابوري

تدوين كتابهايي براي آموزش مفاهيم معرفتي، يا پديد آوردن منابعي در جهت پاسخ به سؤالات و مشكلات اعتقادي مريدان، يا تأليفِ رسائلي به منظور توضيح و ايرادِ جواب درخصوص شُبهات مطرح شده از جانب مخالفان و معاندان، و همچنين نگارش آثاري به قصد راهنمايي جويندگان معرفت و آشنا ساختن ايشان با شرح زندگاني مشايخ راستين اهل طريقت و ذكر اقوال و افعالِ قُدوه هاي راستين اهل عرفان، همواره و در هر زمان، يكي از فعاليتهاي مهم فكري و علميِ نظريه پردازان تصوف و عالمانِ عرفان اسلامي بوده است. در اين دسته از آثار، بنا به اعتقاد نويسنده، و همچنين بر مبناي سليقه شخصي يا باورهاي مذهبي او، ضمن طرح مباحث مهم و اصولي تصوف، معمولاً سرگذشتها و سخنان بزرگان و پيشوايان طريقت نيز گردآوري شده است. در اين ميان، محتوا و مضمونِ برخي از آثار عرفاني، يكسره به توضيح درخصوص سرگذشت و ذكر اقوال اهل طريقت اختصاص يافته است. تذكره الاولياي عطار نيشابوري، از جمله تذكره هاي فارسي در زمينه عرفان است كه مؤلفِ نامدار آن به شرحِ احوالِ بزرگان اولياء و نامداران مشايخ صوفيه توجهي ويژه نشان داده است. يكي از موضوعات و مبناي مهم در تذكرة الاوليا، بيانِ سيره و سخنان حضرت علي(ع) و چند تن از ائمه اهل بيت(ع) است. اين شرح و توضيح، به توصيف برخي از مباني فكري و رفتاري آن بزرگان در متن كتاب منجر شده است. در واقع علماي عرفان و تصوّف بر مبناي باورهاي اعتقادي خويش، ضمن پيروي از سنت و سيرۀ رسول اكرم (ص) و صحابۀ ايشان، الگوبرداري از زندگي و سخنان اهل بيت (ع) را نيز به عنوانِ سرمشقي متقن، همواره مدِّ نظر قرار داده اند. در اين مقاله، سيما و همچنين سيره و سخنانِ امام علي بن ابيطالب(ع)، امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق(ع) بر مبناي تذكرة الاوليا بررسي و تبيين شده است.