بررسي سبك‌شناسانة لاية موسيقايي غزليات خليل¬الله خليلي (شاعر معاصر افغانستان)

Stylistic review of Khalilullah Khalili’s poems based on musical layer

لاية موسيقايي يكي از لايه¬هاي پنج¬گانة تشكيل‌دهنده شعر است كه در بررسي¬هاي سبك-شناسانه موردتوجه بسيار قرار مي¬گيرد. در اين لايه سطوح مختلف موسيقايي (بيروني، كناري، دروني و معنوي) مورد بررسي قرار مي¬گيرند و بر اساس بسامد و آمارگيري، غنا و ضعف هر يك و نقش آن در انتقال محتوا و شاكلة سبكي شاعر ارزيابي مي¬شود. بر اين اساس لاية موسيقايي در غزليات خليل¬الله خليلي، شاعر شهير افغان، بررسي شد كه برآيند بر اين قرار است: موسيقي دروني برجسته¬ترين سطح موسيقايي در غزليات خليلي است و برآمده از بسامد چشمگير سجع (به¬ويژه موازنه)، تكرار (صامت و واژه) و جناس (ناقص اختلافي) است. موسيقي كناري و بيروني به اقتضاي قالب غزل در تمامي آثار رعايت شده است؛ فراواني چشمگير آثار مردف، به تقويت اين سطح از موسيقي انجاميده؛ هرچند كه استفاده از رديف¬هاي فعلي و قافيه¬هاي آسان، امكان تركيب¬سازي و آشنايي¬زدايي را از شاعر سلب كرده است. بسامد سه بحر رمل، هزج و مجتث و عدم تنوع در آن، به ضعف اين سطح و گاهي عدم تناسب وزن و محتوا انجاميده است. همچنين است بهره¬مندي از اوزان جويباري كه القاگر نوعي سكون و استمرار ملايم در محتوا محسوب مي¬شوند. موسيقي معنوي نيز از غناي كمتري نسبت به موسيقي دروني برخوردار است و به بهره¬مندي از مراعات¬النظير، تضاد و ايهام محدود مي¬شود.

Musical layer is one of the five constituent layers of poems that is mostly considered while conducting a stylistic review. In this Layer, different musical levels( exterior, side, interior, and spiritual) are reviewed and each of these levels are evaluated on the basis of frequency, statistics, enrichment and weakness of each and their role in transferring the content. Accordingly, Musical Layer has been reviewed in the poems of Khalillullah Khalili, Afghan Poet, and the outcomes are as following: inner music is the most prominent musical level in Khalili poems and his poems are abundant with significant frequency of Rhyme ( specially consonance), Onomatopoeia) Consonant and vowel sounds( , and Paronomasia (Incomplete Disagreement). Side and Exterior Music are also respected in all his works based on the necessity for the format of the poem. Although usage of verbal rows and easy rhymes has deprived the poet from the possibility to combine and Desensitize, The abundant usage of moradaf works has significantly strengthened this level of the music. Additionally, usage frequency of the three weights of Persian poem (Raml, Hazej, Mujtas) and lack of diversity in them, have led to weakness of this level and even to contradiction in the weight and the content. Moreover, the usage of stream weights in his poems are considered as an induction of stagnation and smooth continuity in the content. Also, the spiritual music has less enrichment than the internal music and is only limited to the usage of dactylic rhyme, contradiction, and Iham.