نقش‌ عامليت روايي زنان و قابليت‌هاي نمايشي آن در توسعه‌ي پيرنگ‌ داستاني شاهنامه‌ فردوسي (مطالعه موردي: روايت گرديه در حماسه بهرام چوبين)

پژوهش حاضر قصد دارد با تمركز بر نقش عامليت روايي و شخصيت پردازي زنان در حماسهي شاهنامه به قابليت نمايشي آن توجه نشان دهد. به اين‌ منظور حماسه‌ي بهرام چوبين از داستان پادشاهي خسرو، با تمركز بر نقش گرديه در پيشرفت‌ روايت مورد مطالعه قرار گرفته است. براي درك بهتر سازوكار نقش شخصيت در پيرنگ و جلوه‌هاي دراماتيك آن در ساختار نمايشي، نظريات مانفرد فيستر به عنوان الگوي نظري پايه مورد توجه بوده است. هدف اصلي پژوهش بررسي مفهوم كنش و عمل نمايشي و رابطه‌ي آن با گسترش دراماتيك است. بر اساس شواهد موجود در روايت گرديه با دو سطح از روايت روبرو هستيم: نخست، زيرساخت كه بستري گسترده است و روايت‌هايي تو در تو و مرتبط درباره‌ي سه شخصيت اصلي، يعني گرديه، بهرام و خسرو را در بر مي‌گيرد. اين سطح، بر اساس زمان و رويدادهايي كه از پس هم آمده‌اند، همان داستان بر تخت‌نشستن خسرو است كه در دل خود حماسه‌ي بهرام و گرديه را نيز روايت مي‌كند. ديگر، روساخت، كه پيرنگي متكي بر تحول شخصيت دارد و بر اساس عامليت نقش گرديه، داستان را پيش‌ مي‌برد. نتايج به دست آمده در اين پژوهش نشان مي‌دهد در اقتباس نمايشي از روايت‌هاي حماسيِ شاهنامه، آنچه اهميت بيشتري دارد، تهميدات اقتباسي نمايشنامه‌نويس و نقطه‌ي ديد اثرگذار بر تماشاگر، با محوريت شخصيت است و نه صرفا مجموعه‌ي حوادث و رويدادها.