تحليلي بر مسائل اقتصادي فيروزه تراشان بازار رضا مشهد

اين مقاله حاصل بخشي از نتايج پايان نامه اي با موضوع «بررسيِ اقتصادي عرضه ي صنايع دستي در مشهد و راه كارهاي گسترش آن» است. در اين تحقيق با استفاده از ابزار مصاحبه،گفتگو و تكميل پرسشنامه، با تعداد 96 نفر از هنرمندان رشته هاي مختلف صنايع دستي، اطلاعات لازم جمع آوري شده است. در اين ميان 10 نفر از هنرمندان زبده و سرشناس فيروزه تراش مشهد در بازار رضا نيز حضور دارند كه حاصل آن به صورت كيفي در مقاله ي حاضر، گرد آمده است. نتايج مصاحبه ها نشان مي دهد، اگرچه با وجود مشكلات و موانع بزرگ، بسياري از هنرمندان گرانقدر با صبر، شكيبايي و متانت مشكلات را تحمل كرده و به هنرنمايي ادامه مي دهند، اما نمي توان ادعا كرد سختي هاي مسير هيچ اثر منفي بر بازار فيروزه و هنرمندان فيروزه تراش نداشته است. از جمله اثرات منفي و مخرب، خارج شدن بسياري از هنرمندان از اين صنف يا بازار است. يعني علي رغم اين كه افرادي هنرمند و هنردوست هستند و سابقه ي هنري و مهارتي طولاني دارند، اما به علت مشقت در امرار معاش به ناچار به مشاغل ديگري روي آورده اند. برخي نيز اگر چه با سختي ادامه مي دهند اما، چون توان پرداخت هزينه هاي حضورِ مستقيم در بازار را ندارند، ناگزير در منزل و يا كارگاه هاي خانگي به توليد ادامه داده و حاصل توليد و هنر خود را به دست دلالان و سودجويان بازار مي سپارند. بررسي هاي انجام شده نشان مي دهد، مهم ترين علت مسائل پيش رويِ هنرمندان فيروزه تراش، عدم دسترسيِ آسان، مطمئن و مقرون به صرفه به مواد اوليه ي مرغوب و با كيفيت است. دومين علت، ركودِ شديدِ حاكم بر اقتصاد ايران است. اين امر به صورت خودكار باعث ركود در اكثر مشاغل و كسب وكارها شده و متاسفانه اثرات نامطلوبي بر هنر فيروزه تراشي نيز نهاده است. علل ديگري از جمله كم رنگ شدن حضور گردشگران خارجي، عدم شناخت و حمايتِ كافيِ مسئولين و سازمان هاي دولتي نسبت به اين هنر ارزشمند و غيره، نيز در اين مقاله مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. اگرچه بنا به اعلام شوراي جهاني صنايع دستي، مشهد در سال 2017 به عنوان شهر گوهر سنگ ها معرفي گرديده، متاسفانه اقدام جدي از طرف مسئولين كشوري و استاني يا بخش هاي خصوصي براي استفاده ي بهينه از اين فرصت و معرفي صنايع دستي وابسته به گوهر سنگ در مشهد، ازجمله فيروزه تراشي صورت نگرفته است. با توجه به توضيحات هنرمندان، ضروري است دولت و نيز بخش خصوصي اعم از دانشگاهيان و بازاريان با نيت خدمت به اين هنر- صنعت تاريخي و فاخر نگريسته و با اقدامات و حمايت هايي علمي، مفيد و كارا در جهت رونق و توسعه ي آن بكوشند؛ در غير اين صورت اين افتخار عظيم از شهر، كشور و ملت ما سلب خواهد شد.