فيروزه، كالاي شان زاي رنگي و سمبليك در بافت اجتماعي ايران: يك رويكرد باستان شناسي انسان شناسانه

در بافت اجتماعي، چيزها معناهاي متفاوتي دارند. چيزها بسته به موقعيت هاي مختلف در بافت اجتماعي معناهاي متفاوت را تداعي مي كنند. براي مثال، در عزا همان لباسي را نمي پوشيم كه در عروسي مي پوشيم. در مراسم رسمي، همان پوششي را نداريم كه در اندروني خانه و در جمع خانواده! لباس در اين مثال چيز است. چيزي كه بسته به موقعيت معناهاي متفاوت را تداعي مي كند. در بافت اجتماعي، اضافه بر زبان و گفتار، ما انسان ها پيام هايي را از طريق نشان دادن و استفاده ي چيزها به ديگر انسان ها منتقل مي كنيم. چيز يا ماده و كالايي كه استفاده مي كنيم، ممكن است فاسد شدني نباشد؛ در اين صورت بقاياي آن در دنياي مادي بجا مي ماند، اما، معناهاي آن چه مي شود، سئوالي است كه در اين مقاله از منظر باستان شناسي انسان شناسانه به آن مي پردازم. فيروزه يكي از همان چيزهاي فاسد نشدني است كه انسان ها در بافت اجتماعي از پيش از تاريخ از آن بهره مي برده اند و هنوز هم بهره مي برند. منظور از بهره بردن يعني براي انتقال پيام يا براساس باور به خاصيتي، آن را در بافت اجتماعي به صورت پنهان يا پيدا با خود دارند. فيروزه گاه نشانه اي براي انتقال پيامي در بافت اجتماعي است. گاه براساس باوري به صورت پنهان همراه فرد است. گاه رنگ آن براي هماهنگ كردن رنگ ها و نشان دادن تمايز رنگ استفاده مي شود و گاه باور به خصوصيات خاص، مانند باور به درمان يا روشنايي بخشي چشم مورد استفاده قرار مي گيرد. در بافت اجتماعي در طول زمان، همچنان كه زبان متحول مي شود، استفاده از چيزها براي تداعي معناها در بافت اجتماعي نيز متحول مي شود. درك و دريافت معناي چيزها مانند زبان، گرامر دقيق ندارد اما چارچوب نسبي گرايانه اي براي آن قابل بحث است: معناي چيزها در بافت اجتماعي، اين بحث مد نظر است. در اين مقاله مي-خواهم در مورد معناهاي مختلف فيروزه در موقعيت هاي مختلف در بافت اجتماعي بحث و بررسي كرده، پيشينه ي آن را بجويم تا به طيفي از كاربردها و معناهاي مختلف در بافت تاريخي- اجتماعي برسم.