بررسي آثار و نتايج مسئوليت كيفري نائم با ديدگاهي فقهي- مذهبي (مذاهب خمسه)

يكي از موضوعاتي كه در حقوق كيفري، خاصه با نگاهي فقهي، نياز است كه به آن عميق تر پرداخته شود، عنوان مطروحه مي باشد. در كتب فقهي به صورت پراكنده در موضوعات حقوقي و كيفري به آن پرداخته شده ولي بطور مستقل بحث نشده است و شايد در حدي بسيار قليل، تحت عنوان بررسي مسائل حقوقي نائم در رفع مسئوليت يا عدم آن، آن هم فقط به مذهب اماميه اشاره شده و آن هم بصورت مختصر شايد بتوان در تحقيقات محققين، جستجو كرد، ولي، به نگاه ساير اديان، نپرداخته اند. مسأله اصلي در اين نوشتار، « بررسي مسئوليت كيفري نائم، از نگاه ساير اديان در كنار ديدگاه فقه اماميه است. اين كه آيا كسي كه در عالم خواب، (طبيعي و مصنوعي) است، در هر دو صورت اگر به شخص صدمه وارد كند، ضامن است؟ آثار مسئوليت كيفري در اين وضعيت، براي اين فرد نائم، چگونه است؟ اينكه چگونه تحليل مي شود كه شخص نائم اگر مرتكب جنايت شود مسئوليت كيفري خواهد داشت يا خير؟ امّا با نگاهي ژرف تر به اين موضوع، برطبق حديث رفع، كه خواب هم جزو مواردي بشمار مي آيد كه رافع مسئوليت كيفري مي باشد و افعالي كه از شخص نائم سر مي زند، بدون داشتن قصد و عهدي است، بنابراين فاقد آثار شرعي است. اما تكليف الزامي و احكام وضعي شامل اين حديث نمي شود.! از طرفي بررسي مي گردد كه ضمناً فقهاي مذاهب خمسه، در اقوالشان از خواب طبيعي، به صورت خيلي مختصر و كوتاه سخن به ميان آورده اند، ولي در مورد نوع دوم خواب، «خواب مصنوعي» و مسئوليت كيفري آن آيا سخني در اقوال آن ها مشاهده شده است؟ با عنايت به وصف خاص عنوان مطروحه، اداي مطلب، در بررسي قلمرو مسئوليت كيفري نائم در حدود- تعزيرات- قصاص، بررسي قصاص نائم از ديدگاه فقهاي اهل سنت، بررسي ادله عدم قصاص نائم در ارتكاب به قتل و جراحات- ديات- ديه نائم در اهل سنت و همچنين بررسي ادله مسئوليت كيفري از ديدگاه اهل سنت و فقه اماميه لازم انگاشته مي‌شود. اين مقاله بيان مي دارد كه ضرورت اقتضاء مي كند، باتوجه ويژه، به اين مقوله پرداخته شود كه درمورد خواب مصنوعي(هيپنوتيزم)، فردي كه قصد و اراده ندارد و متوجه كارهاي خوب و بد نيست، در اين صورت اگر در خواب به جرائمي وادار شود و پيش از خواب نمي دانسته، آيا مسئول نخواهدبود؟ و اگر شخص هيپنوتيزم شده، پيش از به خواب رفتن، بداند كه در خواب به ارتكاب جرم هايي وادار مي شود، آيا فاقد مسئوليت جنايي نخواهد بود؟ با التفات به اهميت موضوع، پژوهش حاضر سعي در تبيين و برّرسي انواع خواب ، (طبيعي و مصنوعي) ، فرد نائم و مسئوليتي كه به دنبال اين گونه خواب ها براي شخص در پي دارد را، مورد بررسي و تحليل قرار داده است. لازم مي نمايد كه در اين پژوهه، درصدد برآييم و خلاء هاي موجود را ، تأملي ژرف بر آن داشته باشيم.