خوانش پوستر «قرباني منا» از مسعود نجابتي با رويكرد بازتاب

هنر و جامعه دو مقولۀ جدايي‌ناپذيرند؛ به طوري كه هنرها هم متأثر از جامعه‌اند و هم بر آن تأثيرگذارند. بررسي عوامل تأثيرگذار بر توليد هنري (عوامل فرازيباشناختي) و چگونگي نمايش آن‌ها در بستر هنر با عناصر زيباشناختي، در حوزۀ ارتباط هنر و جامعه است. براساس رويكرد بازتاب، هنر آينۀ جامعۀ معاصر خويش است؛ بنابراين مي‌تواند وسيله‌اي براي شناخت آن باشد. بازتاب رخدادهاي سياسي همواره يكي از مهم‌ترين موضوعات هنر بوده‌ كه يكي از نمودهاي رابطۀ هنر و سياست بر پايۀ دو اصل «حمايت» و «مخالفت» است. در اين پژوهش، نسبت هنر و جامعه در پوستر سياسي «قرباني منا» به عنوان نمونۀ موردي كه در پاسخ به فاجعه كشتار حجاج در منا طراحي شده، مورد تحليل قرار گرفته‌است. دو پرسش اساسي كه مقالۀ حاضر در پي پاسخ به آن شكل گرفته، نسبت هنر و جامعه و به تبع رابطۀ سياست و هنر بر اساس رويكرد بازتاب و چگونگي بازتاب فاجعۀ منا در پوستر قرباني منا است. روش انجام پژوهش، توصيفي- تحليلي و روش گردآوري داده‌ها، كتابخانه‌اي بوده ‌است. براي خوانش پوستر نيز، از تحليل نشانه‌شناختي استفاده شده‌ است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه براساس رويكرد بازتاب، هنر با استفاده از رمزگان اجتماعي مشترك به صورت نمادين بازتابندۀ جريان‌هاي موجود در جامعه معاصر خويش است. بدين‌ترتيب هنرمند در اين پوستر با استفاده از نشانه‌هاي تجسمي، شمايلي و زباني به صورت صريح و ضمني، پيام خود را منتقل و موضع اعتراض‌آميز خود را نسبت به فاجعۀ منا مشخص كرده‌است. از سويي ديگر، بررسي پوستر توسط مخاطب، منجر به شناخت بهتري از جامعه مي‌شود.