گذري بر كنايه و بررسي آن در غزليات خاقاني و خسرو شيرين نظامي

چكيده كنايه يكي از رايج¬ترين ابزارهاي بلاغي و صور پوياي خيال در ادب پارسي است كه در متون ادبي و هنري، كاربرد فراوان دارد و دانشمندان علم بيان از دير زمان تاكنون بدان اقبال نموده¬اند. كنايه يك مقوله زباني- ادبي است كه به علّت رايج و كوتاه بودن در ميان عامة مردم كاربرد دارد و از آنجا كه داراي معناي مجازي است، عامه مردم براي جلوگيري از ركاكت لفظ - كه امري ناپسند به شمار مي¬آيد- از كنايه استفاده مي¬كنند. كنايه، به دليل تصوير سازي¬اش، ذهن شنونده را در تعليق مي¬گذارد، زيبايي هنري مي¬آفريند و از همين روست كه در ادبيات جايگاه خاصي را به خود اختصاص داده است و نويسندگان و شعرا از آن به ميزان چشمگيري بهره برده¬اند. در اين مقاله، پژوهنده ضمن ارائه تعاريف كنايه ازمنظرعلماي ادبي درادامه به معرفي اقسام كنايه پرداخته است.دراين ميان چنانچه مبناي تقسيم¬بندي را ظاهر كنايه(مكني¬به) و معناي باطني(مكني¬عنه) در نظر بگيريم، كنايه بر سه نوع است:صفت،موصوف وفعل كه باتوجه به تحقيق انجام گرفته «كنايه ازموصوف» درغزليات خاقاني و«كنايه از فعل يا مصدر»درخسروشيرين نظامي نمودبيشتري دارد. واژگان كليدي: كنايه، غزليات خاقاني، خسرو شيرين نظامي