روندهاي غالب در مطالعات توسعه و الزامات طراحي الگوي اسلامي ايران پيشرفت

تاریخ هر چند كوتاه مدت اما پربار رشته مطالعات توسعه كه سابقه طرح آن به عنوان یك عرصه مطالعاتی مستقل تنها به پس از جنگ جهانی دوم باز می گردد، در سهاي فراوانی براي گفتن دارد. نظریات متعددي كه در این سال ها مطرح شده و نتایج عملی گاهاً پر اشتباه ناشی از پیاده سازي آن ها و همچنین اصلاحی ههاي اندیشه اي متعددي كه متفكران بر آن ها اعمال كرد هاند، انباشت دانشی پرارزشی را تدارك دیده است كه بی توجهی به آن ها در روند طراحی الگوي پیشرفت م یتواند مخاطرات جدي در برداشته باشد. این مقاله پس از مرور تاریخی دوره هاي اصلی نظریه پردازي توسعه و جریان اصلی شامل نوسازي، مكتب وابستگی، نظام جهانی؛ نظریات توسعۀ بدیل و نظریات متأخر ،روندهاي غالب و حیاتی در این نظریات را شناسایی نموده است. روندهائی كه در پی رشد و افول این نظریات همچنان پر اهمیت باقی مانده اند. سپس مبتنی بر این روندهاي غالب كه بنا به دوره هاي مختلف تحول نظری هپردازي توسعه تنظیم شد هاند، هفت الزام كلیدي براي طراحی الگوي پیشرفت و به ویژه نقشه راه الگو پیشنهاد شده است كه عبارتند از 1) پرهیز از طراحی الگو به عنوان فراروایتی تعمی مدهنده و یك برنامه مهندسی اجتماعی بزرگ مقیاس 2) ضرورت توجه به تاریخ طبیعی توسعه و رها كردن اندیشۀ تكرار تاریخ غرب 3 ) جهانی شدن نظریه توسعه و پذیرش وابستگی متقابل و تقسیم كار جهانی به عنوان ماهیت نظام بین الملل و بستر طراي الگو 4) بازنگري در سطح تحلیل دولت محورانه در الگوي پیشرفت و افزودن سطوح تحلیل جدید 5) توجه به عدم تعادل هاي بوم شناختی، تكثر ساحت هاي اجتماعی و ملاحظات قومی در سیاست توسعه اي الگو 6) رعایت اصل همگرایی توسعه و محیط 7) بازطراحی ساختار تبدیل تفكر و نظریه توسعه به استراتژي و برنامه .