تحليل و ارزيابي توسعه انساني بعد از انقلاب اسلامي به‌مثابه پايه پيشرفت ايران

توسعه انساني، از مهم‌ترين فاكتورهاي گزارش اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي از سوي سازمان ملل متحد است كه وضعيت توسعه انساني كشورها را نشان مي‌دهد. اين شاخص از معيارهايي چون وضعيت نظام آموزشي، درآمد واقعي، سرانه درآمد ملي، اميد به زندگي، مرگ‌ومير، براي سطح توسعه كشورها، بهره مي‌گيرد. بر اين اساس، هدف اصلي پژوهش ارزيابي فرايند تاريخي توسعه انساني بعد از انقلاب اسلامي به‌مثابه پايه پيشرفت ايران است تا به اين پرسش پاسخ بدهد كه ايران بعد از انقلاب چه فرايند و الگويي را بر مبناي شاخص توسعه انساني، تجربه نموده و وضعيت آن نسبت به كشورهاي همسان ديگر، چگونه است. روش پژوهش حاضر مبتني بر رويكرد تاريخي-تطبيقي با استفاده از اسناد و منابع دست اول براي پاسخ به اين پرسش، بهره گرفته است. يافته‌هاي بررسي، حاكي از اين امر است كه كشور ايران، در مقايسه جهاني خود، در ميان كشورها، درحال‌توسعه خود بوده و در هر دوره نسبت به موقعيت قبلي خود، روند مثبت و خوشايندي را در پيش‌گرفته است. وقوع انقلاب اسلامي، نقطه عطف تمايز توسعه ايران، نسبت به دوره‌هاي قبلي و بعدي خود، محسوب مي‌شود. آنچه نقطه تمايز را پررنگ‌تر مي‌نمايد، مسئله اسلامي شدن وضعيت توسعه و اتكا آن به سمت اسلامي-ايراني و الهام از الگوهاي مشابه اقتصاد مقاومتي در شرايط تحريم بوده است. گذار انقلاب اسلامي از توسعه مبتني بر الگوي بيروني-وابستگي به سمت الگوي توسعه درون‌زا و متكي بر ارزش‌هاي دروني خود، يكي از تحولات توسعه ايران بعد از انقلاب محسوب مي‌شود. درنهايت ايران پس از انقلاب سريع‌تر از ۱۷۳ كشور به سمت توسعه حركت نموده و بر اساس جديدترين گزارش توسعه انساني سازمان ملل، شاخص توسعه انساني ايران كه در سال 1980 ميلادي 49/0 از يك بوده است، طي سال‌هاي اخير با رشد 52 درصدي مواجه شده و در سال 2013 به 749/0 رسيده است. سرعت رشد توسعه انساني در ايران از 173 كشور بيشتر بوده و ايران از اين نظر در جايگاه چهاردهم جهان قرارگرفته است.