معيارهاي سياستِ فرهنگيِ عادلانه در اسلام (دولتِ عدالت‌گرا در رهيافتِ پيشرفتِ فرهنگي)

در اين مقاله، «عدالتِ فرهنگي» در «لايۀ دولتي» و از «منظر اسلامي» به بحث نهاده شده است. رفتارهايِ فرهنگيِ دولت را به طور معمول، «سياستِ فرهنگي» مي‌خوانند كه متعلَّق آن، «جهانِ فرهنگي» در قلمرو واحدهاي سياسي و اجتماعي از سنخِ «دولت- ملّت» است. به اين ترتيب، نگارنده در پي آن است كه نظريه و يا دست‌كم چارچوبي نظري براي «سياستِ فرهنگيِ عادلانه»، ساخته و پرداخته كند كه ريشه در «چشم‌انداز فكري و معرفتيِ اسلام» داشته باشد؛ تا با مطالعۀ آن، موضعِ نظري و عمليِ دولتِ اسلامي در مواجهه با امر فرهنگي – هر چند به صورت اجمالي و گذرا - مشخص شود. معيارهاي شناسايي شده عبارتند از: دولتِ ارزشي و ديني (نفي دولتِ بي‌طرف و سكولار)، مركزيّت و اصالتِ ارزش‌هاي اسلامي (نفي چندپاره‌گي و چندلايه‌گيِ سياستِ فرهنگي)، وحدت‌گرايي و همبستگيِ فرهنگيِ دين‌مدرانه (نفي تشتّت و پراكندگيِ فرهنگي)، دين‌داريِ عقلاني و متعمقانه (نفي دين‌داريِ احساسي و قشري)، جمع‌گرايي و مسئوليّت‌انديشيِ اجتماعي (نفي فردگرايي و بي‌تفاوتيِ اجتماعي)، جهانِ فرهنگيِ آزاد و باز (نفي جهانِ فرهنگيِ استبدادي و بسته)، اجراي قاطعانه و بي‌اغماضِ ارزش‌هاي فرهنگي (نفي مداهنه و مصانعه در اجراي ارزش‌هاي فرهنگي)، تفاوت در حمايت‌ از نيروهاي فرهنگي (نفي برابري و همساني در حمايت‌ از نيروهاي فرهنگي)، بازدارندگي نسبت به نيروهاي فرهنگيِ مضر (نفي ولنگاري و كثرت‌گراييِ فرهنگي)، استقلال و مرزبندي با جهان‌هاي فرهنگيِ بيگانه (نفي هضم و استحاله شدن در جهان‌هاي فرهنگيِ بيگانه) و صدور و جهاني‌سازي ارزش‌هاي اسلامي (نفي ملّي‌انديشي و انفعالِ فرهنگي).