تجربه توسعه در تركيه، نزاع يا اتفاق اسلام‌گرايان و سكولارها

كشورهاي درحال توسعه دريافته‌اند كه طراحي فرايندي مناسب براي تدوين مسير پيشرفت با بهره‌گيري از الگويي موفق اهميت بسياري دارد، شناخت كاركرد انواع مدل‌ها و اينكه كدام مدل با اهداف مدنظر سازگارتر است، به انتخاب الگويي مطلوب كمك مي‌كند. بدين منظور تركيه را بايد رقيبي قابل احترام براي الگوي اسلامي ايراني پيشرفت به‌شمار آورد. كشوري كه در همسايگي ما و داعيهدار مركزيت تمدن نوين اسلامي است، تركيه شناسي را در اولويت مطالعات منطقهاي و نيز مباحث تمدني قرار مي‌دهد. براي فهم بهتر مباني الگوي توسعه تركيه، بررسي ديدگاه‌هاي جريان‌هاي فكري-سياسي اصلي را مي‌توان به عنوان مدخل جريان‌شناسي تركيه بررسي كرد. جريان‌هايي كه پس از صد سال آرايش آنها تغيير نكرده و تحت عناوين غرب‌گرايي، اسلامگرايي و ملي‌گرايي دسته‌بندي مي‌شوند كه از عثماني به تركيه رسيده‌اند. از سويي، بايد تركيب پيچيده چهار مؤلفه انديشهاي، سياسي، اقتصادي و فرهنگي را مدنظر داشت: به لحاظ انديشه‌اي، پذيرش حاكميتي سكولار توسط ملتي مسلمان، به لحاظ سياسي، عبور از نظام تك‌حزبي و رسيدن به نظام چندحزبي و توجه به مؤلفه‌هاي دموكراسي، به‌لحاظ اقتصادي، واگذاري بخش بزرگي از اقتصاد به سرمايه‌گزاران خصوصي، به‌لحاظ فرهنگي، نيل به توسعه انساني و اهميت يافتن فرهنگ كار و توليد. اين پژوهش را با اين فرضيه كه الگوي اسلامي- سكولار-ملي‌گراي تركيه، مدلي تمرين شده در توسعه كشوري اسلامي مي‌باشد و بخش‌هاي زيادي از فرايند توسعه تركيه مي‌تواند در ساير كشورهاي منطقه استفاده شود، بررسي كرده و پس از مرور مباحث پراهميت روند توسعه در وضعيت‌شناسي الگوي اين كشور و نسبت‌سنجي آن با شرايط وضعي ايران مي‌پردازي