رديابي و پايش اثرات ناشي از تغيير اقليم بر ذخاير ماهيان دريايي بر اساس شاخص‌هاي اكولوژيك

اكوسيستم‌هاي اقيانوسي و دريايي بخش مهمي از اكوسيستم جهاني را در مقابل اكوسيستم زميني تشكيل مي‌‌دهند. بنابراين، توليدات اوليه دريايي بخش مهمي از امنيت غذايي مربوط به سلامت انسان و به‌ويژه ساكنين ساحلي است. بر اين اساس مهم است كه از طريق بررسي شاخص‌هاي زيستي و غير زيستي و مشاهده و پايش تغييرات زماني و مكاني آن‌ها تأثيرات تغيير اقليم را در محيط‌هاي دريايي پايش نمود. امروزه يكي از چالش‌هاي مهم اكولوژي دريا مواجه بودن با كاهش تنوع زيستي، تغييرات اقليم، برداشت بيش‌ از حد ذخاير آبزيان و آلودگي‌هاي دريايي و عدم دسترسي به پيش‌بيني پويايي اكوسيستم‌هاي دريايي براي مقابله با مشكلات فوق‌الذكر است. تغييراتي كه در تنوع گونه‌اي آبزيان به دليل تغييرات محيط‌زيستي و اكولوژيك اين مناطق به وجود آمده است، مستلزم بررسي دقيق با تأكيد بر تعيين روابط اكولوژيك بين پارامتر‌هاي زيستي و غير زيستي است كه اين موضوع بيشتر به دليل دخالت‌هاي انسان در محيط‌زيست است. تغييرات اقليمي نيز كه در اثر دخالت‌هاي انسان در محيط‌زيست و يا تغييرات طبيعي زمين‌شناسي صورت گرفته است، در از بين رفتن موجودات زنده و يا تغيير در تنوع گونه‌اي مناطق تأثير زيادي داشته است. لذا به‌منظور رديابي و پايش پيامدهاي تغيير اقليم بر محيط‌زيست دريايي و امنيت منابع غذايي شيلاتي، تغييرات زماني و مكاني طولاني مدت و با قابليت پيش‌بيني شاخص‌هاي اكولوژيك مورد توجه قرارگرفته است. مطالعات انجام‌گرفته نشان مي‌‌دهد افزايش دماي سطحي آب دريا موجب افزايش و بالا آمدن مقدار دي‌اكسيد كربن سطح آب به ميزان 1/8ميلي‌متر طي سال‌هاي 5 دهه اخير شده است و از طرفي اقيانوس‌ها نيز شاهد افزايش به ميزان 0/25 درصد به دليل اسيدي شدن آب شده‌اند. ارتباط ميان تبخير در اكوسيستم دريا و صيد و صيادي به‌طور محسوس عميق‌تر از تأثير آن بر آبزي‌پروري است. درنتيجه به‌طوركلي سرنوشت وضعيت صيد با توليدات اوليه در دريا، پراكنش و محيط زندگي آن‌ها در ارتباط تنگاتنگ است. از آنجايي كه ماهيان تحت تأثير اين تغييرات قرار مي‌‌گيرند درنتيجه تغييرات اكوسيستم موجب افرايش دما، اسيديته آب، كاهش اكسيژن محلول كه درنهايت موجب تغيير در شوري آب شده كه مي‌تواند اثرات زيان‌باري به دنبال داشته باشد، به‌خصوص اين‌كه به‌طور مشخص تغييرات در محيط‌زيست آبزيان با تغييرات اقليم از طريق دما و توليدات اوليه صورت مي‌‌گيرد. بدين منظور تنوع و تراكم جمعيت فيتوپلانكتون، تنوع و فراواني جوامع ايكتيوپلانكتون (مراحل لاروي ماهي) و زي‌توده ماهيان باارزش شيلاتي و تجاري از گروه شاخص‌هاي زيستي، و درجه حرارت سطح دريا، شوري سطحي دريا و اكوسيستم‌هاي صخره‌اي و مرجاني از گروه شاخص‌هاي غير زيستي معرفي شده‌اند. در اين مدل، مهم‌ترين عوامل تأثيرگذار و تأثيرپذير محيط‌زيست دريايي در ارتباط با ذخاير و منابع دريايي و شيلاتي كه پايش و رديابي جهاني آن‌ها در سطح حوضه‌هاي دريايي امكان‌پذير باشد در دو گروه پارامتر‌هاي زيستي و غير زيستي مورد اشاره طبقه‌بندي مي‌‌شوند.