ارزيابي خطر آلودگي‌ نفتي در رسوبات منطقه حفاظت‌شده حراي تياب

آلودگي محيط‌هاي آبي به يكي از مشكلات جدي در بسياري از نقاط جهان تبديل شده است كه اغلب رودخانه‌ها و خليج‌ها را تحت تأثير قرار داده است. تقريباً تمام اكوسيستم‌هاي ساحلي دريايي داراي ساختار پيچيده و ويژگي‌هايي هستند كه به‌راحتي آن‌ها را نسبت به فعاليت‌هاي انساني آسيب‌پذير مي‌سازد. يكي از مهم‌ترين و خطرناك‌ترين آلاينده‌هاي محيط‌هاي آبي، نفت و مشتقات آن است كه مي‌توانند از منابع مختلفي ازجمله لوله‌هاي انتقال نفت، تصادم نفت‌كش‌ها، ورود پساب‌هاي حاوي نفت و تخليه آب توازن كشتي‌ها وارد محيط‌هاي آبي شوند. مانگروها عموماً در خطوط نواحي گرمسيري و نيمه گرمسيري مشاهده مي‌شوند. اين درختان حساسيت بالايي نسبت به آلودگي نفتي دارند و اين آلودگي يكي از مهم‌ترين عوامل تخريبي آن‌ها محسوب مي‌شود. هدف از اين پژوهش، ارزيابي آلودگي نفتي كل (TPHs) رسوبات سطحي بنادر تياب و كلاهي و همچنين رويشگاه‏هاي حراي مجاور آن‌ها است. بدين منظور نمونه‌برداري از رسوبات در 11 ايستگاه و به‌صورت سه بار تكرار در طول نوار ساحلي و رويشگاه‌هاي مانگرو انجام شد. ويژگي‏هاي فيزيكي و شيميايي رسوبات از قبيل دانه‌بندي، pH، ماده آلي كل (TOM) و كربن آلي (OC) با استفاده از روش‏هاي استاندارد اندازه‏گيري شد. غلظت هيدروكربن‏هاي نفتي كل با استفاده از طيف‌ سنجي فلوئورسانس پرتو ماوراي بنفش (UVF) تعيين گرديد. ميانگين غلظت TPHs در كل نمونه‌ها برابر با 0/49± 2/24ميكروگرم بر گرم و گستره تغييرات آن‌ها از 0/36 تا 4/89ميكروگرم بر گرم وزن خشك رسوب به‌دست آمد. غلظت‌هاي تشخيص داده‌شده براي هيدروكربن‏هاي نفتي كل پايين‌تر از مقدار زمينه خطر زيست‏محيطي (5 ميكروگرم بر گرم) است. نتايج نشان داد كه غلظت هيدروكربن‌هاي نفتي در ايستگاه‌هاي نزديك به تأسيسات ساحلي بيشتر از ايستگاه‌هاي واقع در قسمت‌هاي مياني جنگل‌هاي حرا است كه از دلايل اين كاهش غلظت، مي‌توان به افزايش فاصله اين ايستگاه‌ها از منابع آلوده‌كننده و همچنين جذب اين آلودگي‌ها توسط درختان حرا اشاره كرد. درنهايت نتايج حاصل از تحليل آماري داده‏ها نشان داد كه پارامترهاي فيزيكي و شيميايي رسوبات (دانه‌بندي، pH، ماده آلي و كربن آلي)، فلزات سنگين و هيدروكربن‏هاي نفتي كل با يكديگر همبستگي نداشته كه مي‌تواند بيانگر وجود منشاء يا عوامل كنترل‏كننده متفاوت براي هر يك از اين پارامترها در رسوبات مورد مطالعه باشد.