بررسي علل ريز گردها در استان خوزستان و عوامل مؤثر برآن جهت پايش

استان خوزستان با دارا بودن بيش از 1275500 هكتار اراضي بياباني با توجه به تقسيم‌بندي اقليمي در شمار مناطق گرم و خشك كشور است و در سال‌هاي اخير به‌صورت گسترده‌اي تحت تأثير طوفان‌هاي شديد گردوغبار قرار گرفته است، كه علاوه بر تأثير سوء بهداشتي و فشارهاي روحي و رواني، زيان‌هاي اقتصادي- اجتماعي زيادي به اين استان وارد آورده است. پديدۀ بيابان‌زايي استان از دو عامل اصلي طبيعي و انساني است، در اين ميان عامل مهم طبيعت و تغييرات و نوسانات اقليمي استان ازيك‌طرف و هم‌جوراي با كشورهاي عراق و عربستان سعودي و كويت كه داراي صحراي بسيار وسيع و قابل‌توجه هستند از طرف ديگر در تشديد پديدۀ بيابان‌زايي استان نقش مضاعفي ايفا مي‌‌كنند. در سال‌هايي كه سال خشك ازنظر بارندگي محسوب مي‌شود، با توجه به متغير بودن پوشش گياهي منطقه جريانات جوي و به‌خصوص تأثير كم‌فشارها و پرفشارها بر روي اين نواحي موجب انتقال ذرات گردوغبار و گردوخاك به بخش‌هاي غربي و جنوب غربي ايران شده است. با توجه به نيروي شتاب عرضي (كوريوليس) كه در اثر حركت وضعي زمين به دور خودش پديد مي‌‌آيد و جبهه‌ها و توده‌هاي هوا را وادار به حركت از طول‌هاي جغرافيايي غربي به سمت طول‌هاي جغرافيايي شرقي مي‌كند، انتقال و انتشار گردوخاك و گردوغبار حاصله به سمت استان‌هاي نيمه غربي و جنوب غربي ايران صورت مي‌‌گيرد. علاوه بر اين‌كه جريانات حاصله از لايه‌هاي مياني جو نيز انتشار اين گردوخاك به عرض‌هاي شمالي و شمال شرقي استان‌هاي ذكر شده در كشور نيز كمك مي‌كند. لذا با رهگيري هر گونه وقوع گردوغبار در صحراهاي مذكور انتظار انتشار آن در نيمه غربي و جنوب غربي كشور وجود دارد. اين رهگيري از طريق سيستم رادار نصب‌شده در استان، و تصاوير ارسالي C.CDUST سيستم SYNERGIE مستقر در تهران به اهواز، استفاده از تصاوير ماهواره‌اي صورت گرفته است. بررسي جغرافيايي جنوب عراق و شمال عربستان حاكي از وجود صحراي وسيع و بدون پوشش گياهي در اين كشورها است. تاكنون سه منشا اصلي براي گردوغبار در استان خوزستان عنوان شده است كه يكي نابودي پوشش گياهي و خشك شدن تالاب‌ها در استان خوزستان، كشور عراق و همچنين صحراي عربستان است و ديگر برداشت بي وريه آب از حوضه آب خيز رودخانه‌هاي منتهي به اين دشت ازجمله كارون، دز و كرخه در ايران و هچنين دجله و فرات در عراق و پديدۀ تغيير اقليم است. اين عوامل درنهايت منجر به خشك شدن جلگه آبرفتي خوزستان شده است. اين تحقيق با هدف شناسايي روند تغيير ات اين پديده (تغيير در تعداد روزهاي همراه با گردوغبار)، در دهه گذشته (سال 1383 تا 1395) دراستان خوزستان و همچنين شناسايي پارامترهاي اقليمي مؤثر بر گردوغبار محلي استان انجام ‌شده است.