شكوفايي نوكتي لوكا (Noctiluca sciantilans) ازكشند قرمز تا كشند سبز درآب‌هاي خليج فارس (استان هرمزگان)

نوكتي لوكا (Noctiluca)، متعلق به رده دينوفيسه‌ها و يكي از عوامل مسبب كشند قرمز در سطح جهان است. شكوفايي اين دينوفيسه با تغيير رنگ آب به دو صورت قرمز و سبز مشاهده مي‌‌گردد. بر اساس تحقيقاتي كه درزمينۀ پلانكتون و مشاهده كشند قرمز از سال 1370 تا 1396 در پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان به‌عمل آمده، شكوفايي نوكتي لوكا از داينوفلاژله‌ها در اكثر مواقع در ماه‌هاي سرد سال رخ مي‌‌دهد. نكته قابل‌توجه اين‌كه در سال‌هاي پيشين شكوفايي نوكتي لوكا با تغيير رنگ آب به‌صورت قرمز و نارنجي و همچنين نورزائي آن در شب نيز گزارش شده است. ولي در چند سال اخير شكوفايي اين داينوفلاژله سبب ايجاد رنگ سبز در سطح دريا و ايجاد كشند سبز گرديده است. اگرچه نوكتي لوكا از گروه داينوفلاژله‌هاي غيرسمي است، اما اگر شكوفايي آن طولاني مدت و پايدار باشد، به‌واسطه كاهش شديد اكسيژن مي‌‌تواند همراه با مرگ و مير و اثرات منفي بر اكوسيستم باشد. با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي و خبرهاي محلي مبني بر مشاهده لكه‌هاي سبز در سطح آب دريا مناطق را مشخص نموده و سپس گشت ميداني جهت جمع‌آوري نمونه‌ها با استفاده از قايق به‌عمل آمد. گشت‌هاي دريايي در آب‌هاي ساحلي شهر بندرعباس، اطراف جزيره هرمز و قشم، سيريك و جاسك در استان هرمزگان در طي سال‌هاي 1396-1394 صورت پذيرفت. نمونه‌ها از نيم متري زير سطح با بطري جمع‌آوري (يك نمونه با قراردادن در يخ جهت بررسي نمونه زنده و يك نمونه با لوگل تثبيت) و به آزمايشگاه جهت آناليز منتقل گرديد. نتايج آزمايشگاهي نشان داد كه لكه‌هاي سبز مشاهده شده ناشي از شكوفايي Noctiluca sciantilans بوده كه هم‌زيست با ريز‌جلبك Pedinomonas noctiluca با اندازه 6-3 ميكرون متعلق به شاخه كلروفايتا (Chlorophyta) و رده پرازينوفيسه (Prasinophyceae)، است. تراكم‌هاي ثبت شده در محدوده 8000 تا 1000000 سلول در ليتر برآورد شد. تراكم ريز‌جلبك بين 1000-800 سلول در درون هر سلول نوكتي لوكا به‌دست آمد. تحقيقات متعدد بيان نموده كه نوكتي لوكا سبز در آب‌هاي يوتروف و آلوده رخ مي‌‌دهد و اين نشان مي‌‌دهد كه در اكوسيستم تغييراتي رخ داده كه تأثيرگذار بر روي رفتار اين گونه از داينوفلاژله‌ها شده است.