بروز پديدۀ كشند قرمز و شكوفايي جلبكي مضر در آب‌هاي خليج فارس و درياي عمان، پيامدهاي اكولوژيك و نقش عوامل اقليمي

پديدۀ شكوفايي جلبكي مضر و كشند قرمز عبارت است از توليدمثل سريع پلانكتون‌هاي گياهي در اثر عوامل مختلف همچون افزايش دماي آب و افزايش مواد مغذي، كه در اكثر آب‌هاي جهان رخ مي‌‌دهد و اثرات اكولوژيك عمده‌اي بر جاي مي‌‌گذارد. از اين‌رو مطالعات زيادي درزمينۀ عوامل فيزيكي و شيميايي به وجود آورنده آن و گونه‌هايي كه شكوفا مي‌‌شوند از يك سو و همچنين اثرات اين پديده بر اكوسيستم‌هايي كه اين پديده در آنجا بوقوع پيوسته، صورت مي‌‌گيرد. همانند اكثر نقاط جهان، پديدۀ كشند قرمز در آب‌هاي خليج فارس و درياي عمان بارها مشاهده شده است. از سال 1360، گزارشات متعددي از وقوع پديدۀ كشند قرمز كه در آب‌هاي خليج فارس رخ داده وشكوفايي گونه‌هاي مختلف توسط پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان به ثبت رسيده است. مواردي كه طي اين سال‌ها به‌وقوع پيوسته دوره زماني آن‌ها بسيار كوتاه بوده است. در مطالعه حاضر پيامدهاي ناشي از اين پديده، طي سال‌هاي 1378 لغايت 1392مورد بررسي قرارگرفته است. نتايج بررسي پارامترهاي فيزيكي و شيميايي آب‌هاي استان هرمزگان طي دوره 88-87 مويد كاهش شديد اكسيژن محلول (كمتر از 2 ميلي‌گرم بر ليتر)، افزايش معني‌دار غلظت سيليكات و افزايش كلروفيل a به 25 ميلي‌گرم در مترمكعب در ايستگاه‌هاي ساحلي و دريايي بود. افزايش ميزان سيليكات ناشي از رفتار زيستي فيتوپلانكتون مسبب شكوفايي Cochlodinium polykrikoides بود. به دليل كاهش شديد اكسيژن مرگ و مير گسترده آبزيان از گروه‌هاي مختلف اكولوژيك مشاهده گرديد. نتايج بررسي‌هاي كيفي و كمي سموم جلبكي در صدف‌هاي خوراكي جمع‌آوري شده از مناطق ساحلي بوشهر تا چابهار نشان داد، به دليل بروز شكوفايي گونه‌هاي سمي نظير pyrodinium bahamanse ،Dynophysis Caudata،Pseudo-nitzschia seriata چهار دسته اصلي سموم جلبكي شامل PSP، ASP، DSP و NSP شناسايي و تعيين مقدار گرديد. گرچه مقادير سموم مورد بررسي پايين تر از مقادير پذيرفته شده بود، ولي ازجنبه‌هاي امنيت غذايي شناسايي سموم بايد مورد توجه قرار گيرد. با توجه به نقش عواملي نظير كلروفيل a، دماي آب، اكسيژن محلول و نوترينت‌ها در بروز رخداد كشند قرمز پايش و كنترل عوامل اقليمي نقش مهمي در مديريت اين پديده داشته و ضرورت پايش پهنه‌هاي آبي را بيش از پيش آشكار مي‌‌سازد.