نوسانات زماني و مكاني جوامع پرتاران مصب‌هاي مهم حوضه جنوبي درياي خزر (رودخانه سردآبرود، چشمه‌كيله و سفيد رود)

جهت بررسي تنوع زيستي و الگوي پراكنش كرم‌هاي پرتار و ارتباط آن‌ها با متغيرهاي محيطي در مصب رودخانه‌هاي مهم حوضه جنوبي درياي خزر (سردآبرود چالوس، چشمه‌كيله تنكابن و سفيدرود كياشهر) نمونه‌برداري به مدت يك سال به‌صورت دو ماه يك بار، از آبان ماه 1393 تا شهريور ماه 1394 در سه ايستگاه در هر مصب (s1 در اكوسيستم رودخانه، s2 در اكوسيستم مصب و s3 در اكوسيستم دريا)، با استفاده از نمونه بردارهاي گرب مدل Van Veen (با سطح مقطع 0/03مترمربع) و سوربر (با سطح مقطع 0/1مترمربع با چشمه‌هاي به ابعاد 0/2ميلي‌متر) در سه تكرار انجام شد. متغيرهاي آب شامل دما و شوري و متغيرهاي رسوب شامل دانه‌بندي و مواد‌آلي‌كل (TOM) اندازه‌گيري شد. در اين تحقيق، 5 گونه (Hediste diversicolor، Hypania invalida، Hypaniola kowalewskii، Parhypania brevispinis و Streblospio gynobranchiata) متعلق به 5 جنس از 3 خانواده شناسايي و معرفي شدند. در بين گونه‌هاي شناسايي شده، بيشترين تراكم مربوط به Streblospio gynobranchiata (با ميانگين 4/731عدد در مترمربع) و كمترين آن مربوط به Parhypania brevispinis (با ميانگين 4/15 عدد در مترمربع) بود. نتايج حاصل از پراكنش زماني نشان مي‌دهد كه بيشترين و كمترين ميانگين تراكم پرتاران به ترتيب در شهريور ماه (5/801±344 تعداد در مترمربع) و اسفند ماه (47/2±20 تعداد در مترمربع) بود و داراي اختلاف معني‌داري مي‌باشند. پراكنش مكاني كرم‌هاي پرتار در بين ايستگاه‌هاي مورد بررسي اختلاف معني‌داري را نشان داد. به‌طوري‌كه ايستگاه‌ دريا تراكم (6/114±3/286 تعداد در مترمربع) بيشتري نسبت به ايستگاه‌ رودخانه (3/106±264 تعداد در مترمربع) و ايستگاه‌ مصب (7/3±2/9 تعداد در مترمربع) داشته‌ است. همبستگي معني‌داري بين تراكم پرتاران با عوامل محيطي در آب (دما و شوري) و رسوب (دانه‌بندي و مواد آلي كل) مشاهده گرديد، كه جنس رسوبات بستر بيشترين تأثير را در پراكنش پرتاران داشته‌ است. در بين سه مصب مورد بررسي، بيشترين ميانگين تراكم پرتاران به ترتيب مربوط به مصب سفيدرود (3/94±280 عدد در مترمربع)، مصب چشمه كيله (6/52±7/142 عدد در مترمربع) و مصب سردآبرود (4/37±14عدد در مترمربع) بود. در بين اكوسيستم‌هاي مورد بررسي، به ترتيب اكوسيستم دريا تنوع گونه‌اي بيشتري نسبت به اكوسيستم رودخانه و مصب داشته است.