بررسي نقش تغييراقليم بر دبي آب‌هاي سطحي و عمق آب‌هاي زيرزميني با اجراي مدل رگرسيوني گام‌به‌گام در زيرحوضه ميقان اراك

موضوع تغييرات اقليم از چالش‌هاي بسيار پيچيده و تشخيص رخداد آن از ابعاد چند وجهي و چندين گانه محسوب مي‌شود. رگرسيون چند متغيري يك روش كلي براي تحليل داده‌هاي پژوهش رفتاري است. تحليل رگرسيون چند متغيره را مي‌‌توان به‌عنوان روش نيرومند و اصلاح شده كنترل واريانس در نظر گرفت. به‌طور خلاصه، تحليل رگرسيون چند متغيره فن فرضيه آزمايي قوي است، زيرا به پژوهشگران كمك مي‌كند تا روابط دروني پيچيده بين متغيرهاي مستقل و يك متغير وابسته را با دقت نسبي مطالعه و پديدۀ احتمالي معرفي شده به‌وسيله متغير وابسته را تبيين كنند. در اين مطالعه از داده‌هاي ده متغير اقليمي و هيدرولوژيكي مربوط به 84 ايستگاه در فاصله بين سال‌هاي 1962 تا 2012 ميلادي مقارن به مدت50 سال و داده‌هاي دبي روزانه رودخانه‌ها، ميانگين سطح آب چاه‌ها و ميانگين تراز سفره‌هاي آب زيرزميني در طي سال‌هاي 1956 تا 2011 ميلادي مقارن به مدت 56 سال استفاده شد. مدل رگرسيون گام‌به‌گام با استفاده از نرم‌افزار SPSS در دو مرحله بر روي داده‌ها اجرا شد. در مرحله اول اثرات متغير‌هاي مستقل شامل ميانگين بارش، ميانگين دماي روزانه، حداكثر مطلق دما، حداقل مطلق دما، رطوبت نسبي، تعداد ساعات آفتابي، تبخير، سرعت باد و عمق آب زيرزميني بر روي دبي روان آب و در مرحله دوم اثرات آن بر روي عمق سفره آب زيرزميني مورد سنجش و مقايسه قرار گرفت. بدين ترتيب در روش گام‌به‌گام اولين متغير پيش‌بين بر اساس بالاترين ضريب همبستگي وارد تحليل شد. پس از آن ساير متغيرهاي پيش‌بين بر حسب ضريب همبستگي در تحليل وارد شدند. در اين روش پس از ورود هر متغير جديد ضريب همبستگي تمام متغيرهايي كه قبلا در معادله وارد شده بودند، به‌عنوان آخرين متغير ورودي مورد بازبيني قرار گرفتند و زماني كه متغيرهاي جديد معني‌داري خود را ازدست‌داده بودند، از معادله خارج مي‌‌شدند. نتايج آناليز واريانس بين مقادير رگرسيوني و باقي‌مانده‌ها نشان‌دهنده معني‌داري داده‌ها در سطح 0/01بود و لذا مدل رگرسيوني معتبر شناخته شد. از بين متغيرهاي اقليمي مورد مطالعه، بالاترين سطح معني‌داري به متغير بارندگي با ميزان يك درصد اختصاص داشت. آناليز واريانس در خروجي بعدي، بررسي معني‌داري ضريب R به‌دست‌آمده را امكان‌پذير ساخت. نتيجه تحقيق نشان داد با استفاده از روش رگرسيون گام‌به‌گام اثر متغيرهاي مستقلي كه نقش چنداني در ارتباط با متغير وابسته ندارند از همبستگي قابل حذف و اثر متغير‌هاي مؤثر، قابل تشخيص است. نتايج ارتباط به‌دست‌آمده در رگرسيون چندگانه با معني‌داري 99 درصد يا به عبارت ديگر (0/01 P) مورد تأييد بود. بدين ترتيب با استفاده از روش گام‌به‌گام بالاترين ضرايب به‌دست‌آمده در ارتباط متغيرهاي مستقل با متغيرهاي وابسته، ضرايب 0/981=r (عمق سفره آب زيرزميني) و 0/974=r (تبخير) به ترتيب با معني‌داري 99 درصد (0/01 P) محاسبه شده است. بدين ترتيب خروجي مدل رگرسيوني گام‌به‌گام نشان داد متغير بارندگي بر ميزان دبي روان آب و عمق آب زيرزميني تأثير مستقيم و معني‌داري دارد