تحليل موقعيت ديگري در گلستان سعدي بر اساس نظريه باختين

زندگي انسان تنها با وجود انسان ديگر و تفكر و بينش او معنا مي¬يابد. يكي از زمينه¬هاي حضور «ديگري»، در متون ادبي است كه مقام او از طريق عناصر و نشانه¬هاي كلامي و زباني برجسته مي¬شود. به عقيدۀ باختين در هر متني حتي متون تك¬گويانه با «ديگري» مواجهيم، با اين تفاوت كه حضور «ديگري» به صورت انسان ديگر يا انديشه و سخن ديگر در متون مكالمه¬اي و گفتگويي حضوري فعال است، در حالي كه در متون تك¬گويانه «ديگري» در نقش صدا و آواي دوم ظاهر مي¬شود و منفعل است. در اين پژوهش با روشي توصيفي- تحليلي «ديگري»، موقعيت و شيوه¬هاي حضور و ظهور او را در گلستان سعدي بررسي نموديم و نشان داديم كه گلستان با وجود عناصر گفتگويي، متني تك¬گويانه و يك-صدايي است و حضور «ديگري» به عنوان انسان ديگر يا مفهوم و انديشۀ ديگر تابعي از حضور صدا و گفتمان غالب متن است. ديگري به شيوه¬هاي مختلفي چون نقل سخن غير، پرسش، جدل پنهان و آشكار، تضمين و تلميح، ژانر ادبي، زبان و كاركردهاي زباني، خروج موضوعي و تقابل در متن گلستان حضور يافته است.