بررسي تغيير و تحول معنايي در سطح واژگان گلستان سعدي

زبان يكي از ابزارهاي قدرتمند براي برقراري ارتباط ميان انسان‌هاست كه همواره درگذر زمان دست‌‌خوش تغيير مي‌شود. «واژه» اوّلين سطح از زبان است كه در فرايند تغيير و تحوّل قرار مي‌گيرد؛ يكي از تحوّلاتي كه در سطح زبان صورت ميگيرد، تحوّل معنايي واژههاست؛ بدينگونه كه معناي قديم واژهها چيز ديگر بوده و امروز معناي ديگري دارد، معنايي بدان اضافه شده و يا اينكه واژه كاملاً از بين رفته‌است. اين مقاله مي‌كوشد تا تحوّل معنايي واژه‌هاي زبان فارسي را در گلستان سعدي كه يكي از كهن‌ترين متون تعليمي زبان فارسي است و در گذر زمان دچار تغيير و تحوّلات معنايي گشته، مطالعه كند و در چهار گروه به بررسي اين تغيير و تحوّلات بپردازد؛. گروه اوّل: واژه‌هايي با چند معني كه يك معني آن‌ها متروك شده و يك معني آن‌ها مستعمل است؛ گروه دوم: واژه‌هايي كه با حفظ معني گذشتۀ خود، در فارسي امروز معني جديد هم گرفته‌اند؛ گروه سوم: واژه‌هايي كه معني گذشتۀ آن‌ها متروك شده، در فارسي امروز به معني جديدي به كار مي‌روند و گروه چهارم: واژه‌هايي كه در فارسي امروز به‌كلّي متروك شده‌اند. اين پژوهش نشان‌دهندۀ چگونگي تحوّل و تكامل در واژه‌هاي گلستان سعدي است تا ابعاد و گونه‌هاي تحوّلات معنايي را در آن مشخص نمايد.