روند فنوتيپي ويژگي تداوم شيردهي در گاوهاي شيري ايران با استفاده از ركوردهاي روز آزمون شير خام، شير تصحيح شده براي چربي و شير تصحيح شده براي انرژي

اين تحقيق، با هدف بررسي روند تغييرات سالانه ويژگي تداوم شيردهي در گاوهاي شيري ايران بر اساس سه نوع ركورد روز آزمون شير خام (RM)، شير تصحيح شده براي چربي (FCM) و شير تصحيح شده براي انرژي (ECM) اجرا گرديد. داده هاي مورد نياز، توسط مركز اصلاح نژاد و بهبود توليدات دامي (وزارت جهاد كشاورزي) ارائه شد. پس از ويرايش داده هاي اوليّه، تعداد 1.902.071 ركورد شير روز آزمون متعلّق به 226.255 رأس گاو (فرزندان 5.094 رأس گاو نر و 178.390 رأس گاو ماده) در 797 گله كه طي سال هاي 1375 تا 1394 زايش داشتند، استفاده گرديد. براي هر گاو، حداقل 5 ركورد روز آزمون وجود داشت. ميانگين تعداد ركورد روز آزمون براي هر گاو 41/ 8 ، و ميانگين تعداد روزهاي شيردهي 14/ 269 روز بودند. براي توصيف رياضي شكل منحني شيردهي، از تابع گاماي ناقص وود استفاده گرديد. تابع مذكور (با سه پارامتر a، b و c) بر ركوردهاي RM، FCM و ECM هر يك از گاوها، توسط نرم افزار آماري SAS (نسخه 4/ 9) به طور جداگانه برازش يافت. تداوم شيردهي بر اساس رابطه –(b+1)Lnc براي انواع ركوردها محاسبه شد؛ سپس توسط يك مدل خطي كه در آن برخي اثرات ثابت و متغيّرهاي كمكي قرار داشتند، آناليز گرديد. ميانگين حداقل مربعات تداوم شيردهي حاصل از برازش مدل فوق، براي سال هاي مختلف زايش و هر يك از سه نوع ركورد شير، جهت برآورد روند فنوتيپي، مورد استفاده قرار گرفت. روند مزبور، بر مبناي تابعيّت وزني ميانگين حداقل مربعات بر حسب سال زايش، توسط نرم افزار SPSS (نسخه 24) محاسبه شد. يافته ها نشان داد براي سه نوع ركورد شير RM، FCM و ECM روند فنوتيپي مثبت معني دار آماري (0001/ 0 P ) و به ترتيب برابر با 037/ 0 (989/ 0R2=)، 036/0 (968/ 0R2=) و 035/0 (975/ 0R2=) وجود داشت. در كل سال ها، بالاترين و پايين ترين تداوم شيردهي به ترتيب مربوط به ECM (با ميانگين 31/ 7) و FCM (با ميانگين 16/ 7) بود و RW (با ميانگين 28/ 7) در حدّ ميانه قرار داشت. لذا، براي تغيير ژنتيكي صفت تداوم شيردهي در گاوهاي شيري ايران، استفاده از ركوردهاي شير تصحيح شده براي انرژي توصيّه مي گردد.