تخمين اجزاي واريانس و وراثت پذيري صفت توليد شير دوره ي شيردهي در گاوهاي زايش اول ايران

وراثت پذيري يك پارامتر ژنتيكي است كه مي تواند به دلايلي مانند تغيير ساخت ژنتيكي و شرايط محيطي پرورش، براي يك صفت و جمعيّتي خاص، در بازه ي زمان تغيير كند؛ از اين رو، لازم است پارامترهاي ژنتيكي صفات مهم اقتصادي در هر چند سال، مورد پايش مجدّد قرار گيرند. از ديرباز، صفت اصلي مورد توجّه اكثر پرورش دهندگان گاو شيري، توليد شير بوده است، كه بر درآمد واحد گاوداري اثر عمده اي دارد. اجزاي تنوع ژنتيكي و محيطي براي پيش بيني ارزش اصلاحي حيوانات، مورد نياز مي باشند. هدف از تحقيق حاضر، برآورد اجزاي واريانس و وراثت پذيري براي صفت توليد شير دوره ي شيردهي گاوهاي شيري زايش اول ايران بود. داده ها توسّط مركز اصلاح نژاد و بهبود توليدات دامي (وزارت جهاد كشاورزي) ارائه گرديدند. تعداد 327.190 ركورد شير متعلّق به 327.190 رأس گاو شيري در دوره ي اول شيردهي (فرزندان 5.260 پدر و 235.172 مادر) توزيع شده در 637 گله (در 15 استان) و زايش كرده بين سال هاي 1376 تا 1394 مورد استفاده قرار گرفتند. برآورد حداكثر درستنمايي محدود شده اجزاي واريانس ژنتيكي افزايشي و باقي مانده براي صفت مزبور، توسط يك مدل دام و به وسيله نرم افزار DMU محاسبه شد. در مدل، اثرات ثابت استان، گله، سال و ماه زايش، اثر تصادفي گاو، و همچنين متغيّرهاي كمكي طول دوره ي شيردهي، سن نخستين زايش و درصد توارث نژاد هلشتاين گنجانده شدند. تعداد كل حيوانات شجره 460.363 رأس و تعداد كل معادلات در سيستم 461.103 بود. نتايج نشان داد برآورد واريانس هاي ژنتيكي افزايشي و باقي مانده به ترتيب 684.363 (با اشتباه معيار 13.155) و 1.795.408 (با اشتباه معيار 10.230) كيلوگرم به توان دو، و وراثت پذيري صفت 276/ 0 (با اشتباه معيار 0048/ 0) بود. با توجّه به مقدار نسبتاً مطلوب وراثت پذيري صفت توليد شير در گاوهاي شيري كشور، نتيجه گيري مي شود كه ميزان پاسخ به انتخاب مطلوبي را مي توان براي صفت مذكور طي نسل هاي متوالي ايجاد نمود؛ مشروط به اين كه در برنامه ي انتخاب گاوهاي (نر و ماده) برتر در گله هاي تحت پوشش ركوردگيري، ارزش اصلاحي آن ها مورد استفاده قرار گيرد.