مديريت محلي در منطقه حفاظت شده ارسباران: كاربرد دانش بومي

دانش بومي مجموعه تجربه و دانشي است كه يك جامعه در برخورد با مشكلات آشنا و ناآشنا به دست آورده و آن را اساسي براي تصميم¬گيري¬ها و چالش¬ها قرار داده است. اين دانش ريشه در تجربه قرن¬هاي گذشته دارد و تا وقتي كه جامعه پابرجاست به عنوان پايه فرهنگي و فني آن به تكامل خود ادامه مي¬دهد. اين پژوهش با هدف بررسي پتانسيل دانش بومي در حفاظت و مديريت منابع طبيعي موجود در مناطق حفاظت شده ارسباران صورت گرفته است. جامعه انساني مورد مطالعه در اين تحقيق اهالي روستاهاي كلاثور، خريل و بالان شهرستان كليبر و روستاي وايقان¬مقدس شهرستان خداآفرين مي¬باشند. تحقيق از نوع كيفي مي¬باشد كه در آن از روش قوم¬نگاري بهره گرفته شده است. ابزارهاي مورد استفاده براي گردآوري اطلاعات شامل مشاهده، مصاحبه ساختار نيافته و مصاحبه نيمه ساختار يافته مي¬باشند. نتايج به دست آمده نشان مي¬دهد مردم محلي صاحب معرفت غني در بهره‌برداري از گونه هاي علفي و چوبي براي مقاصد خوراكي و دارويي هستند كه در تركيب با قواعد و نهادهاي اجتماعي گوناگون، حفاظت از منابع نيز ممكن مي¬گردد. مردم محلي براي حفاظت مراتع راهكارهاي گوناگوني را در پيش مي¬گيرند كه مي¬توان به مديريت مكاني اين عرصه¬ها و مديريت دام در حين چرا در مراتع اشاره كرد، همچنين به سبب اهميت درختان جنگلي در زندگي مردم، آن¬ها راهكارهايي را براي كاهش آسيب¬هاي وارده به درختان مورد استفاده قرار مي¬دهند. البته در كنار اينها وجود يكسري اعتقادات محلي در مورد درختان جنگلي خاص، سبب محترم شدن آن¬ها و در نتيجه حفاظت بهتر اين درختان مي¬گردد. ظرفيت دانش بومي در حفاظت و مديريت جنبه¬هاي مختلف منابع طبيعي تجديدشونده قابل توجه مي¬باشد كه مي¬توان با تلفيق اين دانش با علم مدرن، گامي در جهت توسعه و مديريت سازگار اين مناطق برداشت.