بررسي نقش قارچ هاي دنبلان در احياء و توسعه پايدار جنگلها و مراتع ارسباران

دنبلان ها (Truffles) قارچ هايي هستند كه بصورت اكتو، اندو و يا اكتندو ميكوريزبا ريشه گياه ميزبان همزيستي داشته و اندام بارده نسبتا برزگ خود را در زير زمين توليد مي‌نمايد. دنبلان‌هاي واقعي (true truffles) به قارچ هاي Ascomycota ، رده Pezizomycetes، راسته Pezizales تعلق دارند. برخي از اين قارچ ها با درختان جنگلي مثل بلوط ، فندق ، كاج و غيره بطور اكتوميكوريز همزيستي دارند كه به آنها دنبلان هاي جنگلي نيز گفته مي شود. اين قارچ ها كه به خانواده Tuberaceae تعلق دارند و شامل گونه هاي مختلف جنس Tuber هستند ، گرانترين و با ارزشترين غذاي انسان را توليد مي كنند كه از جمله آنها مي‌توان به Tuber magnatumوTuber melanosporem اشاره كرد. برخي ديگر از دنبلان هاي آسكوميستي كه متعلق به خانواده Pezizaceae و شامل گونه هاي مختلف Terfezia, Tirmania , Picoa و غيره مي باشند ، دنبلان هاي بياباني(desert truffles) ناميده مي شوند. دنبلان هاي بياباني در مناطق خشك و نيمه خشك مي رويند و با گياهان مختلف مرتعي بخصوص برخي از اعضاي Cistaceae و Cyperaceae به شكل اندو، اكتو و اكتندو ميكوريز مي‌دهند. بعضي از قارچ هاي شاخه Basidiomycota كه به دنبلان هاي كاذب (False truffles) شهرت دارند نيز با درختان جنگلي ميكوريز مي دهند. در ايران مطالعات اندكي در زمينه شناسايي قارچ هاي دنبلان بعمل آمده و گونه هايي از: Tuber , Terfezia Tirmania , Picoa معرفي شده اند ولي تا كنون در مورد كشت گياهان ميكوريز شده در كشور گزارشي وجود ندارد. درمورد جنگل‌ها و مراتع ارسباران، هر چند كه تحقيقاتي در قالب بررسي فلور قارچ هاي ماكروميست انجام شده ولي گزارشي در مورد دنبلان هاي واقعي از اين مناطق و ساير نقاط آذربايجان وجود ندارد. بنابراين اگر بخواهيم در شرايط خشك و نيمه خشك كشورمان و بويژه در جنگل‌ها و مراتع آذربايجان جنگل‌هايي آباد و سرسبز و مراتعي پر پشت و بيابان‌هايي پر از گياه و شنزازهايي تثبيت شده و بارور داشته و در عين حال قارچ هاي بسيار گران قيمت توليد و به خارج صادر و براي قشر تحصيل كرده كار ايجاد كنيم. يكي از بهترين راه‌ها تكثير و كشت درختان ميكوريز شده در جنگل‌ها و حاشيه آنها و كشت گياهان مرتعي ميكوريز شده در مراتع و بيابانها و شنزارها مي باشد.