تحليل انتقادي كتاب «فيلسوف ري محمّد بن زكرياي رازي» اثر مهدي محقّق

The Critical Analysis of the Philosopher of Rey, Mohammad Ibn Zakareya Razi, by Mahdi Mohaghegh

زندگي‌نامه‌نويسي يا سرگذشت‌نامه به عنوان يكي از اركان مهم شناخت تحولات تاريخي، جايگاه ويژه‌اي در مقولة انسان‌شناسي يافته است كه با پرداختن به جنبه‌هاي مشخص و تاثيرگذار يك يا چند شخصيت در پي توصيف و تحليل فرازهاي مهم و پيشينه‌شناختي زندگي شخصيت‌ها مي‌باشد. از آنجا كه نگارش سيره‌نويسي همواره بر پايه توصيف سرگذشت يك شخصيت واقعي شناخته‌شده با نمود توانمندي‌ها و نقش تاثيرگذار او در تاريخ يك سرزمين يا در عرصة جهاني به عنوان دستاويزي براي شناسايي ابعاد وجودي و جزئيات زندگي او مي‌گردد، بسياري از تاريخ‌نگارن و مولّفان اثر را بر آن داشته تا به منظور واكاوي منابع و شواهد قابل استناد، اقدام به ثبت وقايع تاريخي شخصيت و تبيين نقش و جايگاه انكارناپذير آن را در رهگذر زمان و مكان نمايند. كتاب «فيلسوف ري محمد بن زكرياي رازي» كه توسط مهدي محقق در دوازده فصل گرد آمده است، به لحاظ موضوع و انتخاب سوژه به عنوان يكي از تاليفات مهم و ارزشمند تاريخي است كه نگارندة آن با توجه ويژه نسبت به يكي از بزرگترين مفاخر ايراني دو هدف عمده را دنبال مي‌نمايد كه يكي از آن دو، جزئي و ديگري كلي مي‌باشد. نويسنده در هدف جزئي خود، همان‌طور كه از عنوان كتاب نيز هويدا است، به دنبال شناساندن ابعاد شخصيتي دانشمند بزرگ ايراني، محمد بن زكرياي رازي با تمركز بر اصل خرد و فلسفه بوده است، ولي تا حدود زيادي در كليت متن از اين اصل عدول مي‌كند و هدف كلي نيز ترسيم سيمياي انديشه و نقش ايراني و جايگاه آن در گسترش عقل و دانش و فرهنگ جهاني حكايت دارد. اين اثر علاوه بر بخش قابل توجه كمّي آن كه تا حدودي مي‌تواند به عنوان يكي از جنبه‌هاي مثبت آن تلقي گردد، از جهت فرم شكلي و محتوايي داراي يك سري فراز و نشيب‌هايي است كه در اين جستار با تكيه بر روش توصيفي - تحليلي تلاش بر آن صورت مي‌گيرد تا به نكات قوت و ضعف آن اشاره گردد.

Biography is one of the main principles of historical changes plays an important role in anthropology. It concerns the different, effective aspects of one or some characters describing the important events of their life. Whereas biography is based on defining the actual, famous character s life that influences on the history of a country all through the world. His biography can be perceived as a means to recognize the different aspects of his life. Most of historians and authors have merely tried to inquire in the various sources and documents that have proved the historical facts of a character, in order to assign his/her unavoidable place and role in passing time. The book of The Philosopher of Rey, Mohammad Ibn Zakariya Razi has been composed on Mohammad Ibn Zakariya Razi by Mahdi Mohaghegh in twelve chapters. Regarding the subject and the choice of subject has been considered as the important, historical books. The writer has considered one of greatest Iranian, famous intellectuals in the light of two goals; one, is elemental and the other in general. In the elemental goal, the writer tries to recognize the great, Iranian scientist s personality aspects, Mohammad Ibn Zakariya Razi due to the principle of wisdom and philosophy, though he has avoided them in the generality of text and the general goal is to illustrate the reflection face and Iranian role of it to spread knowledge, culture, and wisdom all through the world. In the quantity level, this work can be positively perceived. Besides, in the form and context this work contains many risings and fallings and this study is descriptive-analytical in order to mention the weak and strong points of study.