واكاوي تهديدها و فرصت‌هاي دنياي مجازي در مطالعات انجام‌شده ايراني و خارجي بين سال هاي 1394-1380 و 2012-1995

هدف اين مقاله مرور نتايج پژوهش‌ها و مقالات در دسترسي است كه به نحوي در زمينه تهديدها و فرصت‌هاي دنياي مجازي انجام‌شده و به پاسخگويي به اين سؤال مربوط‌اند كه پژوهش‌ها چگونه استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي و فضاي مجازي را فرصت يا تهديد تلقي مي‌كنند؟ روش تحقيق مروري است. ازآنجاكه دسترسي به كليه تحقيقات انجام‌شده به علت نبود بانك اطلاعات معتبر، براي نويسنده ممكن نبود؛ دامنه نتايج تنها دربرگيرنده تحقيقات و مقالات در دسترس بود. بنابراين جامعه آماري اين تحقيق حدود 110 گزارش‌ فارسي و انگليسي پژوهشي، پايان‌نامه‌هاي كارشناسي ارشد و مقالات به‌دست‌آمده درباره فضاي مجازي و اينترنت است كه طي سال‌هاي 1380 تا 1394 در كشور و بين سال‌هاي 1995 تا 2012 در خارج از كشور انجام‌شده و در پايگاه‌هاي اطلاعاتي داخلي و يا خارجي در دسترس بوده‌اند. اين جستجو بر اساس كليدواژه‌هاي تكي و يا تركيبي شامل اينترنت ، دنياي مجازي ، تهديد فرصت در عنوان ، كليدواژه ، چكيده و يا متن آثار انجام‌شده است. نشريات و گزارش‌هاي پژوهشي مورد رجوع در اين پژوهش در حوزه‌هاي روانشناسي و روانشناسي تربيتي و علوم انساني و جامعه‌شناسي و علوم اجتماعي و همگي علمي پژوهشي و يا علمي- ترويجي بوده‌اند. با استناد به مطالعات قبلي مزاياي استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي را انتشار سريع و آزادانه اخبار و اطلاعات، افزايش قدرت تحليل و تقويت روحيه انتقادي، امكان عبور از مرزهاي جغرافيايي و آشنايي با افراد، جوامع و فرهنگ‌هاي مختلف، شكل‌گيري و تقويت خرد جمعي، امكان بيان ايده‌ها به‌صورت آزادانه و آشنايي با ايده‌ها، افكار و سليقه‌هاي ديگران، ارتباط مجازي مستمر با دوستان و آشنايان، تبليغ و توسعه ارزش‌هاي انساني و اخلاقي در عرصه جهاني، توسعه مشاركت‌هاي مفيد اجتماعي، افزايش سرعت در فرايند آموزش و ايجاد ارتباط مستمر بين نهاد آموزش و يادگيرنده دانست كه شايد بتوان بر آن‌ها برچسب فرصت زد و پيامدهاي منفي شبكه‌هاي اجتماعي را شكل‌گيري و ترويج سريع شايعات و اخبار كذب، تبليغات ضد ديني و القاي شبهات، نقض حريم خصوصي افراد، انزوا و دور ماندن از محيط‌هاي واقعي اجتماع و بازداشتن از كارهاي تحصيلي و اختصاص وقت نوجوانان و جوانان به خود، ارائه صحنه‌هاي خشونت‌آميز و رواج خشونت، سوق دادن زودرس به‌طرف زندگي بزرگ‌سالي، خلق نيازهاي كاذب، برانگيختن حالت تهاجمي، محدود كردن قدرت ابتكار و خلاقيت، بيگانه ساختن جوانان و نوجوانان بامطالعه، افزايش حالت انفعالي و بي‌تفاوتي، رواج رفتارهاي ضداجتماعي از طريق مشاهده و يادگيري توسط نوجوانان و جوانان، گوشه‌گيري و انزوا در خانواده، مشكلات و اختلاف بين والدين و فرزندان، كاهش چشمگير در ميزان مطالعه، افت نمرات درسي، غايب شدن از كلاس‌ها، كاهش روابط بين دانش‌آموزان و معلمان، اختلال در روابط بين دوستان و همكلاسي‌ها، گوشه‌گيري و انزوا در محيط مدرسه، ارتباطات نامتعارف ميان قشر جوان از قبيل عشق‌هاي اينترنتي و عشق سيال را مي‌توان برخي تهديدهاي تربيت دنياي مجازي تلقي نمود. به‌طور خلاصه مي‌توان تهديدها و فرصت‌ها را در مقوله‌هاي امنيتي،هويتي،ابعاد روان‌شناختي ،دين‌داري،تعليم و تربيتي،تعاملات اجتماعي و اعتياد طبقه‌بندي نمود.