نگرشي بر تاثير انديشه هاي عطاملك جويني و رشيد الدين فضل الله همداني در شيوه تاريخنگاري آنان

جويني پديد آورنده كتاب ارزشمند جهانگشا (تاليف بين سال هاي 650 تا 658 ]ت. ق) اخبار مغولان و حكومت هاي معاصر با ظهور آنان، خوارزمشاهيان و اسماعيليه بر مشاهدات خود در سفرهاي چهارگانه به مغولستان، و مسموعاتش از ديوانيان و بزرگان، كتاب ها و اسناد دولتي به قلم كشيده است. سنت تاريخ نگاري با تكيه بر علم كلام به صورت رشته اي دراز تا دوره هاي بسيار متأخر از جويني تداوم يافته بود. هر چند در درازاي عمر جويني و رشيدالدين فضل الله با پيروري از سنت تاريخي مذكور در صدد ارزش دادن به حكمت عملي تاريخ نويسي برآمدند. پيدايي و ظهور چنين انديشه و نگرشي ابتداع جويني نبوده بلكه به طور مستقيم تحت تأثير تعمليات مذهبي و حكماي الهي چون طبري و غيره قرار داشته است. تفكر تقديرگرايي در دورنمايه هاي ذهني جويني بيش از رشيدالدين رسوخ يافته است و آن نيز نتيجه تاثيرگذاري انديشه هاي ديني در جويني بوده است. حاصل سخن آنكه جويني توانسته هوشيارانه تحت پوشش سنت تاريخنگاري و انديشه هاي ايراني- اسلامي، در چگونگي تعليل و تبيين رويدادهاي تاريخي و سنجش آن ها با معيار و ملاك هاي عقلي، رسالت تاريخي خويش را به انجام رساند