مطالعۀ تغييرات ساختار فضايي شهر كاشان و اثرات آن بر محدودۀ تاريخي (نمونه موردي: محلۀ محتشم)

امروزه محدودۀ تاريخي شهر كاشان از وضعيت مطلوبي برخوردار نيست و جايگاه آن در شهر بسيار تضعيف شده است. اكثر ساكنين بوميِ محله‌هاي تاريخي خانه‌هاي خود را ترك كرده و قشر ضعيف جامعۀ شهري جايگزين آن‌ها‌ شده و بناها تخريب و يا دچار فرسودگي كالبدي شده‌اند. به نظر مي‌رسد كه ريشۀ بخش قابل توجهي از اين مشكلات، به دگرگوني در ساختار فضايي شهر و تغيير جايگاه محدودۀ تاريخي در شهر امروز باز مي‌گردد. اين پژوهش تلاش مي‌كند تا تأثير تغييراتي را كه در سدۀ گذشته در ساختار فضايي شهر رخ داده است، بر محلۀ تاريخي محتشم مطالعه كند. اين مطالعه به كمك شيوۀ اسپيس‌سينتكس به تحليل توپولوژيك شهر كاشان در سه مقطع زماني متفاوت مي‌پردازد. يافته‌هاي پژوهش حاضر نشان مي‌دهند كه تغييرات رخ‌ داده در اثر توسعۀ شهر و احداث خيابان‌هاي جديد كه طولاني و پهن هستند، از منطق فضايي شهر پيروي نكرده‌اند و با وجود افزايش در ميانگين متغيرهاي فضايي اتصال و انسجام كل شهر كاشان در صد سال گذشته و همچنين كاهش متغير عمق اين شهر، اين تغييرات تنها مربوط به همان خيابان‌هاي جديدالاحداث هستند. بررسي محلۀ تاريخي محتشم نشان مي‌دهد كه نه تنها اتصال گذرهاي آن و انسجام آنها با شهر افزايش نيافته، بلكه كاهش نيز يافته است و هرچه به مركز محله نزديك‌تر مي‌شويم، اين كاهش افزايش مي‌يابد. همچنين بخش‌ مركزي محله در عمق بسيار زيادي قرار گرفته‌ است. چنين تغييرايي سبب برهم زدن ساختار منسجم و همگن محله، به انزوا رفتن آن، تخريب تدريجي بناها و به طور كلي كاهش جايگاه اجتماعي محلۀ محتشم شده‌اند.