چگونه مي توان به كمك شهرسازي، «پايداري اجتماعي» را ارتقاء بخشيد؟

نحوه تعامل ميان ابعاد كالبدي و غيركالبدي دانش شهرسازي، همواره مورد توجه طراحان و برنامه‌ريزان شهري بوده است. اين موضوع در چند دهه اخير و پس از طرح چهارچوب مفهومي «توسعه پايدار» صورت جديدتري به خود گرفته است. چرا كه يكي از ابعاد مورد توجه توسعه پايدار، بعد اجتماعي آن است كه به عقيده صاحب‌نظران، دست‌يابي به آن و تحقق مفهوم «اجتماع محلي پايدار»، چشم‌انداز نهايي توسعه پايدار است. اين مقاله در پي يافتن شاخص‌هاي شهرسازانه مؤثر بر ارتقاء «پايداري اجتماعي» و پاسخ به اين پرسش است كه «توجه به چه شاخص‌هايي در حوزه شهرسازي مي‌تواند به ارتقاء پايداري اجتماعي در شهر كمك كند»؟ به اين منظور و با رويكرد توصيفي- تحليلي در پژوهش، پس از مطالعه اسناد علمي موجود، از روش «تحليل محتواي كيفي» به منظور تحليل داده‌ها استفاده شد. به كمك اين روش، ابتدا 84 كد ناظر به پايداري اجتماعي از 37 منبع استخراج و مقوله‌بندي گرديدند. در مرحله بعد، تمركز بر كدهاي حوزه مفهومي «مكان» و كاهش كدها در اين مقوله از 28 به 18 كد و تفكيك مجدد آن‌ها در سه زيرمقوله «كالبد»، «معنا» و «فعاليت» كه در تشابه و تطبيق با مدل مكان «كانتر» قرار دارد، انجام شد. به اين ترتيب در مقوله «كالبد»: كيفيت مطلوب محيطي، منظر شهري طراحي شده، قلمرو عمومي جذاب، هماهنگي محيطي و تراكم و فشردگي، در مقوله «معنا»: حس تعلق به مكان، هويت اجتماع محلي، تشخص همسايگي، ويژگي‎هاي بومي/محلي و تصوير ذهني و در مقوله «عملكرد»: ايمني و امنيت، توسعه مختلط، پياده‌مداري، دسترسي‎پذيري، زيرساخت‌هاي محيطي، تسهيلات، شمول‎گرايي و تنوع، به عنوان مهم‌‎ترين شاخص‌هاي نيازمند توجه در حوزه شهرسازي، به منظور ارتقاء پايداري اجتماعي، شناخته شدند.