بكارگيري روش پويايي سيستم در زمينه‌ي پيش‌بيني و بهره‌برداري مجاز از منابع آب زيرزميني به منظور مديريت بهينه‌ي مصرف آب

در سرزمين پهناور ايران، عواملي نظير محدوديت آب در دسترس و توزيع غيريكنواخت آن در سطح كشور، الگوي نامناسب شهرنشيني و مراكز سكونتگاهي، نوع و شيوه‌ي توليد محصولات زراعي از منظر سازگاري با اقليم، و استفاده‌ي بي‌رويه از منابع آب زيرزميني سبب وقوع بحران كمبود آب در دشت‌ها و تشديد بحران‌هاي اجتماعي و منازعات بر سر آب گرديده كه از جمله چالش‌هاي جدي مديريت منابع آب در كشور محسوب مي‌شوند. در همين راستا، بهره‌گيري از يك ابزار مديريتي مناسب كه بتواند در مديريت صحيح و اصولي منابع آب زيرزميني تأثير به‌سزايي داشته باشد، حائز اهميت است. در اين بين، روش برنامه‌ريزيِ «پويايي سيستم» به عنوان يكي از قدرتمندترين كاربردهاي تفكر سيستمي، ابزاري توانمند براي به تصوير كشيدن پيچيدگي‌هاي مختلف سيستم‌هاي پيچيده‌ي منابع آب بر اساس واقعيت، دخالت كاربر در توسعه‌ي مدل و در نهايت تصميم‌گيري و مديريت بر آن‌ها مي‌باشد. به وسيله‌ي يك نگرش سيستمي مناسب مي‌توان اجزاء مختلف يك سيستم و ارتباط بين آن‌ها را به‌روشني مشخص نمود. پيش‌بيني الگوي رفتاري تغييرات در سيستم‌هاي منابع آب، تحت تأثير اِعمال سياست‌هاي بهره‌برداري مي‌تواند بهره‌برداران اين منابع را به منظور استفاده‌ي بهينه، با توجه به موقعيت‌هاي فصلي و اقليمي و بر اساس اصل توسعه‌ي پايدار، ياري نمايد. روش پويايي سيستم را مي‌توان بهترين راه جهت برنامه‌ريزي پايدار در سطح منابع آب زيرزميني با در نظر گرفتن تعيين حد مجاز سطح ايستابي آبخوان‌ها، راندمان كشاورزي، نيازهاي آب شرب، صنعت و كشاورزي تعريف نمود، كه به كمك آن مي‌توان اثرات سياست‌ها و سناريوهاي مختلف مديريتي بر روي آبخوان‌ها را شبيه‌سازي و پيامدهاي آن را بررسي كرد. تراز سطح ايستابي مجاز، ترازي است كه برداشت از آبخوان حدأكثر باشد ولي آسيب جبران‌ناپذيري به منابع آب زيرزميني وارد نسازد. بنابراين، با استفاده از اين ابزارِ برنامه‌ريزي يعني روش پويايي سيستم در خصوص پيش‌بيني و بهره‌برداري مجاز از منابع آب زيرزميني مي‌توان گام بلندي در جهت مديريت بهينه‌ي منابع آبي برداشت.