هيرمند و نقش هيدروپليتيك و ژئواكونوميك آن در مناسبات ايران و افغانستان

شهرستان مرزی هیرمند یكی از نقاط استراتژیك و جغرافیایی - سیاسی در نزدیكی مرز ایران و افغانستان است. رودخانه هیرمند به عنوان مرز بین ایران و افغانستان، نقش بسیار مهمی در روابط سیاسی ایران و افغانستان دارد. قرار داشتن سرچشمه رودخانه هیرمند در داخل مرز افغانستان سبب شده است حكومت این كشور از رودخانه به عنوان ابزاری سیاسی در مواضع سیاسی خود با دولت ایران استفاده كند و در مواقع خاصی امتیازاتی نیز به دست آورد. این در شرایطی است كه ایران به طور عمده از راه هیرمند به منابع آبی خارج از نفوذ خود و به افغانستان وابسته است و این موضوع به نوبه خود برای دولت ایران اهمیت ژئوپلیتیكی دارد، چرا كه بیشتر جمعیت منطقه سیستان به طور مستقیم و غیرمستقیم به جریان ورودی اب از رودخانه هیرمند وابسته هستند. همچنین، بازار مرزی میلك نقش مهمی در روابط اقتصادی بین ایران و افغانستان دارد. با توجه به فقدان دیگر، راه های بازرگانی بین ایران و بازار مرزی افغانستان، به نظر می رسد رودخانه هیرمند در توسعه روابط سیاسی و اقتصادی بین دو كشور موثر باشد. از سوی دیگر، محل رودخانه هیرمند به عنوان مرز بین ایران و افغانستان و معاهدات امضا شده با دخالت دولت های دیگر ثابت كننده این واقعیت است. در نتیجه، وابستگی متقابل دو كشور ناشی از محل رودخانه هیرمند به عنوان مرز، نیازهای افغانستان برای منابع اقتصادی ایران، بازار مرزی و گذر از طریق آن، در ایجاد و توسعه روابط سیاسی و اقتصادی بین ایران و افغانستان است. هدف این مطالعه، تجزیه و تحلیل روابط آبی و اقتصادی، حوزه هیرمند با نظری بر معاهدات سابق بین دو كشور، بهره وری از جنبه هیدروپلیتیكی آبهای مرزی و ارائه راهكارهای آن پرداخته تا با افزایش توانمندیهای علمی و بیوتكنولوی كه یكی از هفت دانش صنعتی جهان است، بتوانیم از فرصتهای خود جهت ارتقاء امنیت اقتصادی- اجتماعی هیرمند، استفاده كنیم.