بررسي هاي زمين شناختي بروز فروچاله ها در شهرستان طارم

-

فروچاله ها (Sinkhole) گودالها و نشستهاي ناگهاني در سطح زمين هستند كه اغلب در اراضي كه بستر زمين از سنگ هاي كربنات (مانند سنگ آهك يا دولوميت) و يا سنگ هاي تبخيري (مانند گچ و آنيدريت) تشكيل شده باشد بوقوع مي پيوندد. عمق فروچاله هاي گزارش شده دنيا از يك متر تا بيش از 100 متر متغير است. اشكال آنها متفاوت و عموما بشقابي تا كروي است. فروچاله ها بيشتر از اين منظر كه ناگهاني به وقوع مي پيوندند و غير قابل پيش بيني هستند، خطرناكند. فروچاله ها حتي در زير آب درياها نيز مي توانند تشكيل شوند كه به آنهاBlue holes گويند. فروچاله ها دلايل متعددي دارند كه از فعاليتهاي انساني گرفته تا عوامل طبيعي متغيرند.پديده فروچاله با فرونشست زمين تفاوت دارد. فرونشست عبارت است از فروريزش يا نشست سطح زمين كه به علت هاي متفـاوتي در مقياس بزرگ روي مي دهد. در پديده فرونشست حركت از نظر شدت، وسعت و ميزان مناطق درگير محدود نيست. با اين تفاوت كه فروچاله ها از ديدگاه زمين شناسي مهندسي، فرورفتگي سطح زمين در اشكال بيضي و كروي داراي ديواره هاي با شيب تند در ابعاد به طور متوسط سه تا ده ها متر است كه در اثر گسيختگي لايه هاي سطحي ايجاد مي شود. شهرستان طارم با جمعيتي بالغ بر 47000 نفر يكي از 8 شهرستان استان زنجان مي باشد. حوزه آبريز طارم در شمال شرقي استان قرار داشته و شامل شهرستان طارم، بخشي از شهرستان سلطانيه و بخشي از دهستانهاي تهم و قره پشتلو از شهرستان زنجان مي باشد. در اين شهرستان بيش از 1358 حلقه چاه، 24 رشته قنات و 76 دهنه چشمه وجود دارد. عليرغم گزارش وقوع فروچاله ها در بيش از 15 استان كشور، اولين مورد از مشاهده فروچاله ها در شهرستان طارم طي بهمن ماه 96 در روستاي كلوچ به تعداد 4 فرونشست بوده است. در اين مقاله به بررسي دلايل احتمالي تشكيل فروچاله هاي ياد شده در منطقه ، مشخصات جغرافيايي ، مشخصات فيزيكوشيميايي خاك، پوشش گياهي و تدابير پيشگيرانه لازم براي جلوگيري از تكرار و تعدد فروچاله ها پرداخته شده و تاثرات زيست محيطي اين رخداد مورد بحث و بررسي قرار ميگيرد.

-