بررسي جايگاه عالم مثال در هنر و معماري سنتي ايراني

حكماي اشراقي و عرفايي عوالم واسطي بين عالم معنا و عالم ماده را قائل شده اند كه عالم واسط ميان عالم جبروت و ملك و شهادت است. نظرية عالم مثال نظريه اي هستي شناختي است كه عمدتاً در فلسفه، كلام، و به ويژه عرفان كاربرد دارد. عالم خيال نيز عالمي است كه انسان در ارتباط با عالم مثال به آن مي رسد. امروزه كارايي هاي جديدي براي اين عوالم در فلسفة دين، روان شناسي، فلسفة ذهن، ادبيات و بخصوص در هنر نيز تعريف شده كه داراي اهميت بسياري است. هنرهاي سنتي ايران در عين تنوع در صورت از يك معنا سخن گفته اند و به مفاهيمي مشترك دلالت دارند و بنابراين اين امر آميزه اي است از باورهاي ايراني و اسلامي كه تاثير بسزايي در معماري سنتي ايراني داشته و باعث شكل گيري هنر ايراني شده است. در روند مقاله، ابتدا به تعريف و پيشينه‌ي تحقيق در خصوص عالم مثال پرداخته مي‌شود و عالم مثال از منظر بزرگان عرفاني را مورد بررسي قرار داده و سپس به تعريف و پيشينه‌ي تحقيق در خصوص عالم خيال پرداخته با استفاده از اسناد و مدارك كتابخانه‌اي به بررسي معماري و هنر سنتي ايران و ارتباط آن با حكمت و عالم مثال مورد بررسي قرار داده شده است. هدف از اين مقاله بررسي چگونگي تجلي عالم مثال در هنر ها و معماري سنتي و اسلامي ايران است. نتايج حاكي از آن است كه فلسفه و حكمت عالم مثال در تفكر اسلامي تاثير بسزايي در بسياري از هنر هاي سنتي ايران نظير قالي بافي، نگارگري،خطاطي، تزيينات و نقوش هندسي؛ باغسازي و معماري شهر هاي تاريخي و زيباي ايران نظير اصفهان داشته است و بسياري از هنر ها و معماري سنتي ايراني بر اساس حكت مثالي شكل گرفته است.